Στην εισαγωγική του ομιλία, ο Ιδρυτής & Προέδρος Δ.Σ. ΚΕΔΙΣΑ Δρ. Ανδρέας Γ.Μπανούτσος ανέφερε ότι το ΚΕΔΙΣΑ έχει καθιερώσει τα τελευταία χρόνια να διοργανώνει μία εκδήλωση για το Κυπριακό κατά την περίοδο που συμπίπτει με την διεξαγωγή της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ στη Νέα Υόρκη συμβάλλοντας με αυτό τον τρόπο στην ανάδειξη ενός μείζονος εθνικού θέματος. Οι προοπτικές επίλυσης του Κυπριακού στο σύγχρονο ασταθές γεωπολιτικό περιβάλλον που χαρακτηρίζεται από τον έντονο ανταγωνισμό μεταξύ Δύσης και Ανατολής είναι μάλλον γκρίζες. Η Ελλάδα ωστόσο θα πρέπει να επιμείνει στη συνέχιση των προσπαθειών για μία δίκαιη και βιώσιμη λύση του Κυπριακού η οποία θα πρέπει να εδράζεται στους ακόλουθους πυλώνες: α) τον τερματισμό της Τουρκικής στρατιωτικής κατοχής και την απόσυρση των Βρετανικών στρατιωτικών βάσεων που αποτελούν κατάλοιπο της εποχής της αποικιοκρατίας β) την παραμονή των ειρηνευτικών δυνάμεων του ΟΗΕ και της ΕΛΔΥΚ, γ) την κατάργηση του αναχρονιστικού καθεστώτος των εγγυήσεων που δεν είναι συμβατές με το ευρωπαϊκό κεκτημένο, δ) την απόρριψη της λύσης των δύο κρατών που προωθεί η Άγκυρα και την εφαρμογή των αποφάσεων του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ.
Ο Καθηγητής Γεωπολιτικής και Σύγχρονων Στρατιωτικών Τεχνολογιών στην Στρατιωτική Σχολή Ευελπίδων Δρ. Κωνσταντίνος Γρίβας τόνισε ότι βρισκόμαστε σε μια δύσκολη εποχή κατά την οποία η Ελλάδα υποβαθμίζεται διαρκώς όσον αφορά την επιδραστικότητά της στο διεθνές σύστημα ενώ η Τουρκία έχει μετατραπεί σε πρωταγωνιστική δύναμη. Ακόμα και η σύμμαχος μας η Σερβία έχει αναπτύξει μια πολύ καλή σχέση με την Τουρκία του Ερντογάν. Η Τουρκία πλέον λαμβάνεται πολύ σοβαρά υπόψη από το σύνολο των Μεγάλων Δυνάμεων (ΕΕ, τις ΗΠΑ, την Κίνα, την Ρωσία). Η υπεργιγάντωση της Τουρκίας κρύβει όμως και μια ευκαιρία για την Ελλάδα και την Κύπρο αν την εκμεταλλευτούμε. Η Τουρκία έχει πατήσει πολλούς «κάλους» σε όλη την Ευρασιατική σκακιέρα και δημιουργεί πολλά προβλήματα σε πολλές χώρες όπως η Ινδία και η Κίνα. Επιπλέον, οι ΗΠΑ δεν θέλουν μια ανεξέλεγκτη και απρόβλεπτη Τουρκία με την δική της αναθεωρητική ατζέντα. Συνεπώς, υπάρχει η ανάγκη ανάπτυξης δυνάμεων που θα ελέγχουν την Τουρκία και μια από αυτές μπορεί να είναι και η Ελλάδα. Εντωμεταξύ, έχουμε και μια παρακμή των παραδοσιακών εξοπλιστικών συστημάτων και την ανάπτυξη φθηνών εξοπλιστικών συστημάτων με μεγάλες δυνατότητες λόγω της τεράστιας τεχνολογικής εξέλιξης. Υπάρχει επίσης και μια πολιτισμική επανάσταση στις ΗΠΑ που επιδιώκει να αποκαταστήσει τις θεμελιώδεις αξίες της Δύσης. Η Ελλάδα έχει σημαντικό ρόλο να παίξει σε αυτή την πολιτιστική επαναδιατύπωση ως κομβικό κομμάτι του ευρύτερου Δυτικού πολιτισμού.
Για το Κυπριακό, ο Δρ. Γρίβας ανέφερε ότι η λύση είναι η «απελευθέρωση» χωρίς να υπάρξει κατ’ ανάγκη πολεμική αναμέτρηση αλλά με ύπαρξη αποτρεπτικής ισχύος. Το εθνικό όραμα της απελευθέρωσης θα δημιουργήσει ένα νέο στρατιωτικό δόγμα υπεροχής και μια νέα θεωρία νίκης. Η εθνική φρουρά είναι ισχυρή και πρέπει να ενισχυθεί σημαντικά ώστε να έχει μεγαλύτερη αποτρεπτική δύναμη σε περίπτωση ανάγκης. Σίγουρα μια πολεμική αναμέτρηση στην Κύπρο θα ήταν επικίνδυνη και θα πρέπει να την αποφύγουμε καθώς, σε περίπτωση ήττας, η Κύπρος θα υποστεί σοβαρό πλήγμα. Αλλά και η Τουρκία δεν θα βγει αλώβητη από μια τέτοια αναμέτρηση αν ηττηθεί. Η Τουρκία θέλει να προβάλλεται ως πανίσχυρη δύναμη οπότε μια ήττα στην Κύπρο θα είχε κατακλυσμιαίες συνέπειες για την Τουρκία. Η Τουρκία είναι σίγουρα ισχυρή χώρα αλλά με πολλές δομικές αδυναμίες που αυξάνονται όσο αυξάνεται η ισχύς της. Συνεπώς, δεν πρέπει να μυθοποιούμε την Τουρκία ούτε να τη θεωρούμε άτρωτη. Η γεωπολιτική, τεχνολογική και πολιτισμική επανάσταση που συντελείται αυτό τον καιρό παγκοσμίως αποτελεί μια ευκαιρία για την Ελλάδα και την Κύπρο να βελτιώσει την γεωστρατηγική της υπόσταση αρκεί βέβαια να λειτουργούμε με εθνικό φρόνημα και να μην είμαστε υποτακτικοί Μεγάλων Δυνάμεων.
Ο Διεθνολόγος και Υποψήφιος Διδάκτωρ Γεωπολιτικής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών κ.Ραφαήλ Καλυβιώτης ξεκίνησε την ομιλία του λέγοντας ότι η διπλωματική απομόνωση της χώρας μας μοιάζει με την εποχή προ του ατυχούς Ελληνοτουρκικού πολέμου του 1897. Αναμφισβήτητα, η Κύπρος αποτελεί μέρος του γεωπολιτικού σχεδιασμού της νέο-Οθωμανικής Τουρκίας. Η Τουρκία θέλει να περιορίσει την ελληνοκυπριακή πλευρά, να ελέγχει πλήρως το Σουέζ και να μπλοκάρει τον εμπορικό διάδρομο IMEC. Βλέπουμε εστίες έντασης σε όλη τη διαδρομή τoυ IMEC, π.χ. ο πόλεμος Ινδίας-Πακιστάν, οι επιθέσεις των Χούθις σε εμπορικά πλοία, η δράση της Χαμάς και η αναθεωρητική Τουρκία συνδυαστικά λειτουργούν ανασταλτικά προς αυτόν τον εμπορικό διάδρομο. Είναι ανησυχητικό ότι η Τουρκία αναπτύσσεται ραγδαία σε ένα ρευστό και ασταθές πολυπολικό σύστημα. Η Τουρκία βλέπει ότι οι αναθεωρητισμοί είναι στο μενού αυτού του ασταθούς κόσμου και γι’ αυτό μεσαίες δυνάμεις που θέλουν να γίνουν υπερδυνάμεις έχουν την ευκαιρία να το κάνουν. Έτσι, ως μεσαία ανερχόμενη περιφερειακή δύναμη, η Τουρκία επιδιώκει να αλλάξει την γεωγραφία στην Ανατολική Μεσόγειο μην αφήνοντας την Ελλάδα και την Κύπρο να πάρουν αυτά που δικαιούνται από το διεθνές δίκαιο. Η Τουρκία επεμβαίνει στη Συρία και στην Αίγυπτο και τορπιλίζει τον άξονα Ελλάδας-Κύπρου-Ισραήλ και οι ΗΠΑ παίζουν ρόλο μπαλαντέρ. Η Τουρκία έχει θεαματική αύξηση της αμυντικής της βιομηχανίας. Το 2024 οι εξαγωγές της Τουρκίας άγγιξαν τα 7,1 δισεκατομμυρια δολάρια σημειώνοντας αύξηση 29%, καθιστώντας την Τουρκία την 11η μεγαλύτερη εξαγωγέα όπλων παγκοσμίως Αυτό πρέπει να προβληματίσει την Ελλάδα και Κυπριακή Δημοκρατία και να ενισχύσουν την αμυντική βιομηχανία τους. Αυτή τη στιγμή, αποσταθεροποιητικός παράγοντας για την Τουρκία είναι ο κουρδικός παράγοντας που υποστηρίζεται από το Ισραήλ και το Ισραηλινό λόμπυ στις ΗΠΑ. Επίσης, παρατηρείται μια αναβλητικότητα στην πόντιση του καλωδίου ηλεκτρικής διασύνδεσης Ελλάδας-Κύπρου-Ισραήλ ενώ η Συμφωνία των Αθηνών αποτελεί το άλλοθι ώστε η Γερμανία και η Ισπανία να πουλούν Eurofighter στην Τουρκία. Μετά το Κραν Μοντανά, η Τουρκία θέλει δυο κράτη στην Κύπρο, συνεπώς δεν μπορούμε να εμμένουμε στη Διζωνική, Δικοινοτική Ομοσπονδία αλλά στην απελευθέρωση καθώς ο κατευνασμός δεν αποδίδει και οδηγεί την Τουρκία να θέτει νέες διεκδικήσεις. Η Τουρκία θέλει να ελέγχει τις χώρες πέριξ της Κυπριακής Δημοκρατίας και γι’ αυτό δεν θα λυθούν τα ενεργειακά ζητήματα στην Ανατολική Μεσόγειο αν δεν υπάρχει η συναίνεση της Τουρκίας. Η Ελλάδα κάνει οτιδήποτε για να τορπιλίσει την συμμαχία με το Ισραήλ και φυσικά στο πρόγραμμα SAFE πρέπει να υπάρξει κοινή συνισταμένη Ελλάδας και Κύπρου για να μπει βέτο αλλιώς σε περίπτωση ειδικής πλειοψηφίας, θα πρέπει να εξεταστεί το καθεστώς εταιρειών που έχουν εξαγοραστεί από την Τουρκία και συνεχίζουν να έχουν την έδρα τους στην ΕΕ και να αποκλειστούν από το πρόγραμμα SAFE.
Ο Επίκουρος Καθηγητής Διεθνούς Πολιτικής Οικονομίας Πανεπιστημίου Νεάπολις Πάφου Δρ. Φλώρος Φλούρος είπε ότι δεν βρίσκει τον λόγο για τον οποίον η Τουρκία να θέλει να λυθεί το Κυπριακό. Αντιθέτως η Τουρκία έχει αναγάγει το Κυπριακό σε πεμπτουσία της εξωτερικής της πολιτικής. Αποτελεί βασικό μέρος της στρατηγικής της στην Ανατολική Μεσόγειο. Το γεωπολιτικό περιβάλλον βοηθά στην διαιώνιση και παγίωση της κατοχής στην Κύπρο με αρνητικά για εμάς τετελεσμένα. Πρέπει να κατανοήσουμε ότι το δίκαιο του ισχυρού υπερισχύει έναντι του διεθνούς δικαίου. Το θέμα της ενέργειας είναι σημαντικό για την επίλυση των θεμάτων με την Τουρκία αλλά, όπως βλέπουμε, δεν μπορούμε να συνεννοηθούμε ούτε σε αυτό. Το πρόβλημα είναι εσωτερικό ανάμεσα στην Ελλάδα και την Κύπρο. Η παρούσα κατάσταση δεν ευνοεί την επίλυση του Κυπριακού καθώς η Τουρκία έχει καταφέρει να αποτελεί έναν αξιόπιστο συνομιλητή με όλους ακόμα και με αυτούς που εμείς ως Ελλάδα έχουμε παγώσει τις διπλωματικές σχέσεις (π.χ όπως με την Ρωσία). Η Τουρκία γίνεται και πάλι ο «επιτήδειος ουδέτερος». Η επανέναρξη συνομιλιών για επίλυση του Κυπριακού παραμένει ένα σενάριο αλλά τελικά καταλήγουμε σε αδιέξοδο όπως στο Κραν Μοντανά. Η Διακήρυξη των Αθηνών εξωραΐζει την Τουρκία και έτσι αποκτά το δικαίωμα να εμπλέκεται στο SAFE. Ένα άλλο σενάριο είναι το πάγωμα του Κυπριακού. Όταν δεν μπορεί ο Έλληνας Πρωθυπουργός να συναντηθεί με τον Τούρκο Πρόεδρο πώς να υπάρξουν συνομιλίες; Το πιο πιθανό σενάριο είναι η δημιουργία δύο κρατών στην Κύπρο και πρέπει να εργαστούμε ενωμένοι να μην συμβεί αυτό.
Σε ερώτηση του κοινού για το αν η ανάληψη της προεδρίας της ΕΕ από την Κύπρο το 2026 θα βοηθήσει στην επίλυση του Κυπριακού, ο Δρ. Γρίβας απάντησε ότι δεν έχει εμπιστοσύνη στην ΕΕ καθώς δεν έχει επιτύχει την αναμενόμενη ενοποίηση και δεν λειτουργεί συλλογικά. Επίσης, τόνισε ότι είναι εντελώς παράλογο η ΕΕ να επενδύει στην Τουρκία για τη αμυντική της θωράκιση. Ακόμα και μεμονωμένες χώρες της Ευρώπης επενδύουν στην Τουρκία. Η Σερβία, παρότι δεν είναι στην ΕΕ, επενδύει σε οπλικά συστήματα από την Τουρκία. Άρα, δεν μπορούμε να περιμένουμε επίλυση του Κυπριακού από την ΕΕ αλλά πρέπει να βασιστούμε στην δική μας δύναμη. Ο κ. Καλυβιώτης απάντησε ότι η ένταξη της Κύπρου στην ΕΕ ήταν μια μεγάλη εθνική επιτυχία αλλά δεν μπορούμε να περιμένουμε πολλά πράγματα από την ΕΕ καθώς οι περισσότερες χώρες της ΕΕ πωλούν οπλικά συστήματα από την Τουρκία και δεν υπάρχει δυνατότητα για στήριξη της Ελλάδας στο Κυπριακό. Αλλά φυσικά δεν φταίει η ΕΕ αν εμείς δεν ξέρουμε τι θέλουμε και ποιον στόχο έχουμε στην εξωτερική μας πολιτική. Ο Δρ. Φλούρος είπε ότι ως μέλη της ΕΕ έχουμε επιτύχει αρκετά πράγματα αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι πρέπει να επαναπαυόμαστε. Πρέπει να χρησιμοποιούμε την ιδιότητα μας αυτή σε όλες τις διαπραγματεύσεις που συμμετέχουμε. Είναι καλό που είμαστε μέλη της ΕΕ αλλά υπάρχουν και διμερή συμφέροντα με την Τουρκία που δεν μας βοηθούν.
Σε ερώτηση του Ιδρυτή και Προέδρου του ΚΕΔΙΣΑ Δρ. Ανδρέα Γ. Μπανούτσου για τις ελληνοτουρκικές σχέσεις και την επίλυση του Κυπριακού στο άμεσο μέλλον υπό το φως και της πρόσφατης ακύρωσης της συνάντησης του Έλληνα Πρωθυπουργού με τον Τούρκο Πρόεδρο στο περιθώριο της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ, ο κ. Καλυβιώτης είπε ότι η Τουρκία έχει αναθεωρητικό όραμα και στα παιδιά διδάσκεται το δόγμα της γαλάζιας πατρίδας ενώ εδώ δεν υπάρχει κάτι ανάλογο. Η ελληνική εξωτερική πολιτική είναι κατευναστική και περιμένει να εξοπλιστεί σωστά για να είναι έτοιμη απέναντι στην Τουρκία, Η Τουρκία όμως δεν αλλάζει δόγμα και παραμένει στη λογική ότι δεν θα γίνεται τίποτα στην Ανατολική Μεσόγειο αν δεν το επιτρέψει η Τουρκία. Στο Κυπριακό είναι αποδεκτό και όχι μαξιμαλιστικό να μιλάμε για απελευθέρωση όταν η Τουρκία μιλάει για δυο κράτη και επί της ουσίας διχοτόμηση της Κυπριακής Δημοκρατίας. Ο Δρ. Φλούρος απάντησε ότι το γεγονός ότι οι ελληνικές ένοπλες δυνάμεις ενισχύονται συνεχώς με αποτέλεσμα να κερδίζουμε χρόνο ώστε να εξισορροπήσουμε στρατιωτικά με την Τουρκία είναι κάτι το θετικό.