Με μεγάλη επιτυχία πραγματοποιήθηκε η διαδικτυακή εκδήλωση (webinar) του Κέντρου Διεθνών Στρατηγικών Αναλύσεων-ΚΕΔΙΣΑ με θέμα: «Η Ενεργειακή Ασφάλεια της Ελλάδος στο Σύγχρονο Γεωπολιτικό Περιβάλλον» τη Δευτέρα 19 Απριλίου 2021.
Την εκδήλωση συντόνισε η κα Σάγια Τσαουσίδου (Πρόεδρος του Διεθνούς Διοικητικού Συμβουλίου της Ένωσης Ευρωπαίων Δημοσιογράφων). Ομιλητές στο πρώτο πάνελ ήταν: ο κ. Θέμης Χειμάρας (Βουλευτής Φθιώτιδας ΝΔ-Μέλος Διαρκούς Επιτροπής Παραγωγής και Εμπορίου), ο κ. Χρήστος Στάικος (Μέλος Κεντρικής Επιτροπής ΣΥΡΙΖΑ-Υπεύθυνος Τμήματος Ενέργειας) και ο κ. Γεώργιος Αρβανιτίδης (Βουλευτής Β” Θεσ/νικης ΚΙΝΑΛ-Μέλος Διαρκούς Επιτροπής Παραγωγής και Εμπορίου). Στο δεύτερο πάνελ ομιλητές ήταν: ο κ. Κωνσταντίνος Σταμπολής (Πρόεδρος Δ.Σ. Ινστιτούτου Ενέργειας Νοτιοανατολικής Ευρώπης- ΙΕΝΕ), ο Δρ. Θρασύβουλος Μαρκέτος (Αναλυτής Γεωστρατηγικής της Ενέργειας) και η κα Γεωργία Πολυτάνου (Διεθνολόγος- Αναλύτρια Ενεργειακών θεμάτων).
Στην εισαγωγική του ομιλία ο Ιδρυτής & Πρόεδρος Δ.Σ. του ΚΕΔΙΣΑ Δρ. Ανδρέας Γ.Μπανούτσος τόνισε ότι το σύγχρονο γεωπολιτικό περιβάλλον χαρακτηρίζεται από έναν πολύ έντονο ανταγωνισμό ανάμεσα στις ΗΠΑ τη Ρωσία, την Κίνα και την ΕΕ. Ο ανταγωνισμός αυτός είναι εξίσου έντονος σε όλα τα επίπεδα συμπεριλαμβανομένου του Ενεργειακού Τομέα. Η ΕΕ προκειμένου να μειώσει την ενεργειακή της εξάρτηση από τη Ρωσία προωθεί την πολιτική διαφοροποίησης των πηγών και των οδεύσεων προμήθειας φυσικού αερίου, μία πολιτική η οποία επί της αρχής είναι σωστή και ενισχύει την ενεργειακή ασφάλεια τόσο της Ένωσης όσο και των κρατών-μελών. Ωστόσο με τα σημερινά δεδομένα οι εναλλακτικές πηγές προμήθειας φυσικού αερίου πέρα από το Ρωσικό δεν επαρκούν για να καλύψουν το σύνολο των αυξανόμενων ενεργειακών αναγκών της Ευρώπης. Στην Ελλάδα ειδικότερα η Ρωσική Gazprom καλύπτει περίπου το 60% των αναγκών της Ελληνικής αγοράς σε φυσικό αέριο ενώ το πρώτο τρίμηνο του 2021 σημειώθηκε αύξηση των εισαγωγών Ρωσικού φυσικού αερίου κατά 23.4% ακολουθώντας την ευρωπαϊκή τάση που είναι σύμφωνα με εκτιμήσεις αναλυτών αποτέλεσμα τόσο των ψυχρών καιρικών συνθηκών και άρα της αυξημένης ζήτησης, όσο και των ανταγωνιστικών τιμών και της διαθεσιμότητας του Ρωσικού φυσικού αερίου σε σχέση με το Αμερικανικό σχιστολιθικό LNG. Ανέφερε επίσης ότι το Αμερικανικό σχιστολιθικό LNG (Shale gas) πέραν του ότι είναι ακριβότερο παράγεται με την αμφιλεγόμενη μέθοδο fracking η οποία δεν είναι φιλική προς το περιβάλλον. Η Ελλάδα μέσα στα πλαίσια της Ευρωπαϊκής πολιτικής διαφοροποίησης των πηγών και των οδεύσεων έχει προωθήσει τα τελευταία χρόνια την κατασκευή σημαντικών ενεργειακών projects όπως την αναβάθμιση του σταθμού LNG της Ρεβυθούσας, την κατασκευή του σταθμού FSRU στην Αλεξανδρούπολη, του διασυνδετήριου αγωγού Ελλάδος-Βουλγαρίας IGB και την κατασκευή του TAP από τον οποίο θα εισάγουμε Αζέρικο φυσικό αέριο. Ωστόσο λόγω της εφαρμογής της πολιτικής απολιγνιτοποίησης οι ενεργειακές ανάγκες της Ελλάδος τα επόμενα χρόνια δεν μπορούν να καλυφθούν μόνο από τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ) και έτσι η προμήθεια σημαντικών ποσοτήτων φυσικού αερίου προερχόμενου από διαφορετικές πηγές αποτελεί την μοναδική ίσως μεσοπρόθεσμη λύση για την ενίσχυση της ενεργειακής ασφάλειας της χώρας. Η θέση της Ελλάδος είναι δύσκολη γιατί βρίσκεται στη μέση του έντονου γεωπολιτικού ανταγωνισμού ΗΠΑ και Ρωσίας. Ωστόσο η χώρα μας θα πρέπει να ακολουθήσει στον ενεργειακό τομέα μία πολιτική εξισορρόπησης μεταξύ των δύο Μεγάλων Δυνάμεων προμηθευόμενη τις απαραίτητες ποσότητες φυσικού αερίου για την εξασφάλιση των ενεργειακών της αναγκών και από τις δύο χώρες με μοναδικό κριτήριο το εθνικό της συμφέρον χωρίς αποκλεισμούς και γεωπολιτικές σκοπιμότητες.
Ο Βουλευτής Φθιώτιδας της ΝΔ και Μέλος της Διαρκούς Επιτροπής Παραγωγής και Εμπορίου κ. Θέμης Χειμάρας τόνισε ότι το κρίσιμο ζήτημα στην ενεργειακή ασφάλεια είναι η διαθεσιμότητα ενεργειακών πόρων και ο ανεφοδιασμός της χώρας μας σε ανταγωνιστικές και προσιτές τιμές μέσω διαφοροποίησης των ενεργειακών πηγών. Αυτό επιτυγχάνεται μόνο με επενδύσεις και αναπτυξιακά προγράμματα. Στη συνέχεια αναφέρθηκε στα δίκτυα αγωγών φυσικού αερίου. Όπως είπε, ο αγωγός TAP (Trans Adriatic Pipeline) είναι ένα έργο μεγάλου ενδιαφέροντος για την Ελλάδα αλλά και για την Ευρώπη καθώς αποτελεί το νότιο διάδρομο μεταφοράς φυσικού αερίου από την Κασπία Θάλασσα στις Ευρωπαϊκές αγορές. Ένα άλλο αναπτυξιακό πρόγραμμα που ενισχύει την ενεργειακή ασφάλεια της χώρας μας είναι ο Ελληνο-Βουλγαρικός διασυνδετήριος αγωγός IGΒ διασύνδεσης του TAP με τον κάθετο διάδρομο. Ο αγωγός αυτός εγκρίθηκε από την Ελληνική κυβέρνηση το 2019 και δίνει επίσης τη δυνατότητα διασύνδεσης του IGB, με τον πλωτό σταθμό υγροποίησης φυσικού αερίου (FSRU) στην Αλεξανδρούπολη και μετά να διοχετεύεται με αγωγούς στον κάθετο διάδρομο προς Βουλγαρία Ρουμάνια Ουγγαρία. Αυτό εξασφαλίζει την δυνατότητα εναλλακτικής ενεργειακής τροφοδοσίας αυτών των χωρών. Σημαντικό ρόλο στο πλαίσιο αυτό επιτελεί και ο Τερματικός Σταθμός Υγροποιημένου Φυσικού Αέριο στη νήσο Ρεβυθούσα που μπορεί να υποδέχεται δεξαμενόπλοια φυσικού αερίου και να αποθηκεύει υγροποιημένο φυσικό αέριο.
Στη συνέχεια, ο κ. Χειμάρας αναφέρθηκε στο κυβερνητικό προγραμματισμό που έχει αντίκτυπο στην ενεργειακή ασφάλεια, δηλαδή το Πρόγραμμα Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας Ελλάδα 2.0 για την πράσινη μετάβαση που υπερβαίνει τους στόχους με 38 % των πόρων έναντι 37 % που προβλέπει το Ευρωπαϊκό πρόγραμμα. Τόνισε ότι η διασύνδεση των Ελληνικών νησιών θα μειώσει το ενεργειακό κόστος νοικοκυριών και επιχειρήσεων. Μεγάλη θα είναι συμβολή στην ενεργειακή ασφάλεια από το πρόγραμμα ανάπτυξης της δημόσιας επιχείρησης δικτύου διανομής αερίου με επενδύσεις ύψους 272 εκατ. ευρώ. Επίσης, αναφέρθηκε στην ολοκλήρωση του υποβρύχιου καλωδίου ηλεκτρικής διασύνδεσης της Κρήτης με την Πελοπόννησο για την ενεργειακή ασφάλεια της Κρήτης. Τόνισε τη σημασία της βιώσιμης ενεργειακής πολιτική με τη σταδιακή απεξάρτηση από τον λιγνίτη και την μετάβαση στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας.
Λόγω της γεωγραφικής της θέσης, η Ελλάδα μπορεί να γίνει ένας ενεργειακός κόμβος στην Ανατολική Μεσόγειο με μια δραστήρια ενεργειακή διπλωματία. Σε αυτό το πλαίσιο, τόνισε ότι η Ελληνική κυβέρνηση κάνει συμφωνίες με πολλές χώρες του περιφερειακού γεωπολιτικού μας συστήματος, όπως η Κύπρος, η Αίγυπτος και το Ισραήλ με μεγάλα γεωπολιτικά οικονομικά οφέλη. Ο κ. Χειμάρας τόνισε επίσης ότι δεδομένης της Τουρκικής επιθετικότητας στην περιοχή, η ενεργειακή μας ασφάλεια εξαρτάται και από την στρατιωτική ισχύ, κάτι που εξασφαλίζεται από εξοπλιστικά προγράμματα των Ενόπλων Δυνάμεων όπως η πρόσφατη αγορά των μαχητικών αεροσκαφών Rafale από τη Γαλλία. Εξίσου σημαντική είναι η δημιουργία διεθνούς κέντρου αεροπορικής εκπαίδευσης σε συνεργασία με το Ισραήλ, με το όποιο αναπτύσσουμε μια πολυδιάστατη σχέση. Ο συνδυασμός στρατιωτικής ισχύος και νέων επενδύσεων στον ενεργειακό τομέα θα καταστήσουν την Ελλάδα πυλώνα σταθερότητας στην Ανατολική Μεσόγειο ώστε να μπορεί με ασφάλεια να εκμεταλλευθεί τους αγωγούς που περνούν από το έδαφος της.
Το Μέλος Κεντρικής Επιτροπής του ΣΥΡΙΖΑ και Υπεύθυνος Τμήματος Ενέργειας κ. Χρήστος Στάικος αναφέρθηκε στη δίκαιη μετάβαση στην πράσινη ενέργεια αλλά και στον ψηφιακό μετασχηματισμό της χώρας. Ανέλυσε το διεθνές γεωπολιτικό περιβάλλον λέγοντας ότι η εκλογή του Τζο Μπάιντεν στην Προεδρία των ΗΠΑ σηματοδοτεί μια αλλαγή πορείας σε σχέση με τη διακυβέρνηση Ντόναλντ Τραμπ, επαναφέροντας τις ΗΠΑ στη διεθνή πολυμερή συνεργασία. Τόνισε μάλιστα την επάνοδο των ΗΠΑ στην Συμφωνία των Παρισίων για την Κλιματική Αλλαγή καθώς και στον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας. Σε αυτό το γεωπολιτικό πλαίσιο, είναι σημαντικό η Ελλάδα να ενισχύσει την πολυμερή διπλωματία. Με πολυμερείς συνεργασίες, η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ επεδίωξε την ενεργειακή ασφάλεια. Αναφέρθηκε επίσης αναλυτικότερα στη Συμφωνία των Παρισίων για την Κλιματική Αλλαγή λέγοντας ότι είναι καταλυτικής σημασίας. Πρέπει να διασφαλίσουμε τη σταθερότητα του ενεργειακού μας συστήματος αλλά και την επίτευξη των εθνικών μας στόχων. Για να υπάρξει μια δίκαιη και βιώσιμη μετάβαση, θα πρέπει να συμμετέχουν σε αυτήν, εκτός από μεγάλες εταιρείες, και μικρές ενεργειακές κοινότητες και μικρομεσαίες επιχειρήσεις. Επομένως, χρειαζόμαστε μια νέα κοινωνική συμφωνία στον ενεργειακό και περιβαλλοντικό τομέα. Επίσης, αναφέρθηκε και στην κοινωνική οικονομία. Η εξοικονόμηση ενεργείας μέσω ανανεώσιμων πηγών ενεργείς και αιολικών πάρκων είναι επίσης πολύ σημαντική για την οικονομία μας. Η ΔΕΗ και τα δίκτυα πρέπει να μείνουν ως φυσικά μονοπώλια στο Δημόσιο. Η χώρα μας πρέπει να είναι ένας πυλώνα σταθερότητας και ανάπτυξης στην περιοχή με ενισχυμένο το ρόλο των δημοσίων επενδύσεων, πέραν και των ιδιωτικών έτσι ώστε να αλλάξουμε το παραγωγικό μοντέλο της χώρας. Τόνισε ότι ο ΣΥΡΙΖΑ είχε πάρει πρωτοβουλίες συνεργασίας με χώρες του Ευρωπαϊκού Νότου αλλά και με χώρες των Βαλκανίων. Ιδιαίτερη αναφορά έκανε στη Συμφωνία των Πρεσπών ως παράγοντα σταθερότητας στην περιοχή.
Ο Βουλευτής Β’ Θεσ/νικης του ΚΙΝΑΛ και Μέλος της Διαρκούς Επιτροπής Παραγωγής και Εμπορίου κ. Γεώργιος Αρβανιτίδης αναφέρθηκε στο πως η Ελλάδα μέσα από τις τρέχουσες γεωπολιτικές εξελίξεις μπορεί να κατοχυρώσει την ενεργειακή της ασφάλεια και να μετατραπεί σε ενεργειακό κόμβο και σταυροδρόμι αλλά και να γίνει χώρα εξαγωγός ηλεκτρικής ενέργειας από ΑΠΕ και μια «μπαταρία» ΑΠΕ για την ΕΕ. Αναφέρθηκε επίσης στις σημαντικές ενεργειακές εξελίξεις των τελευταίων ετών, όπως n Συμφωνία των Παρισίων για την Κλιματική Αλλαγή και την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία που επιδιώκει την απανθρακοποίηση του ενεργειακού τομέα μέχρι το 2050. Το φυσικό αέριο αποτελεί μια καθαρή μορφή ενέργειας στη μεταβατική πορεία προς την ολοκληρωτική απανθρακοποίηση της ενεργειακής οικονομίας.
Αναφέρθηκε στη συνέχεια στα σενάρια του Διεθνούς Οργανισμού Ενέργειας για τη ζήτηση του φυσικού αερίου στην περιοχή Ασία- Ειρηνικός. Σύμφωνα με αυτά η ζήτηση θα αυξηθεί τις επόμενες δύο δεκαετίες, πριν αρχίσει να υποχωρεί. Στην Ευρώπη θα μειωθεί, αλλά δεδομένου ότι η Ρωσία είναι ο οικονομικά αποδοτικότερος προμηθευτής, το μερίδιό της στην αγορά θα διατηρηθεί για την επόμενη δεκαετία. Έτσι, κερδίζει χρόνο για τη δική της διαφοροποίηση, που θα βασίζεται κυρίως στην πυρηνική ενέργεια.
Επεσήμανε ότι η Ελλάδα θα μπορούσε να εκμεταλλευθεί τις ανανεώσιμες πήγες ενέργειας στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής πολιτικής για τα αιολικά πάρκα. Η θαλάσσια αιολική ενέργεια αναμένεται να είναι η σημαντικότερη προτεραιότητα μέχρι το 2040. Μάλιστα, με την εγκατάσταση ανεμογεννητριών σε ακατοίκητες βραχονησίδες στο Αιγαίο θα το καταστήσει κέντρο παράγωγης και εξαγωγής αιολικής ενεργείας. Αυτό θα αυξήσει την απασχόληση αλλά θα βελτιώσει και τις υποδομές σε όλο το εύρος της εφοδιαστικής αλυσίδας. Η παράταξη του ΚΙΝΑΛ διέγνωσε από το 2010 τα γεωπολιτικά οφέλη από την πράσινη μετάβαση και την ανάγκη για ενεργειακή ασφάλεια λαμβάνοντας την πρωτοβουλία για τον αγωγό East Med και τον Eurasia Interconnector που θα μεταφέρουν φυσικό αέριο από το Ισραήλ, την Κύπρο και την Ελλάδα.
Το ΚΙΝΑΛ έχει καταθέσει επίσης την ιδέα ώστε η Ελλάδα να προτείνει την μετατροπή του EAST MED GAS FORUM σε ένα διευρυμένο ενεργειακό φόρουμ που θα περιλαμβάνει γενικότερα τη στενότερη ενεργειακή συνεργασία των χωρών της Ανατολικής Μεσογείου, πέραν του φυσικού αερίου.
Ανέφερε επίσης ότι υπάρχουν σημαντικά ενεργειακά έργα που πρέπει να γίνουν όπως η διασύνδεση Ελλάδας και Κύπρου καθώς και η διασύνδεση Αιγαίου με την Αττική για τροφοδοσία πράσινης καθαρής ενέργειας. Αναφέρθηκε και στον αγωγό TAP ο οποίος είναι σημαντικό έργο για να έχουμε ενεργειακή διασύνδεση με την κεντρική Ευρώπη. Πρέπει να καταστήσουμε την Μακεδονία κόμβο ενεργείας για μεταφορά αερίου προς το βορρά, τα Βαλκάνια και την Ευρώπη.
Ο κ. Αρβανιτίδης πρότεινε τη δημιουργία δύο μεγάλων γεωθερμικών μονάδων με χρηματοδότηση από το Ταμείο Ανάκαμψης αλλά και την ηλεκτρική διασύνδεση της Ελλάδας προς το βορρά. Περαιτέρω, τόνισε ότι η Ελλάδα μαζί με την ΕΕ πρέπει να προωθήσουν από κοινού μια ευρωπαϊκή νομοθεσία για το κλίμα και την ενέργεια. Επίσης, η ΕΕ θα μπορούσε να πρωτοστατήσει στην ανοικοδόμηση της Λιβύης καθώς και την ενεργειακή σύνδεση της Λιβύης με την Ιταλία και την Ελλάδα ως ένα μέσο απεξάρτησης της από την Τουρκία και το παράνομο Τουρκολυβικό μνημόνιο.
Ακολούθησαν ερωτήσεις από το κοινό. Σε ερώτηση για το κατά πόσο η ενεργειακή παραγωγή μπορεί να καταστρέψει το περιβάλλον ιδιαίτερα στο Αιγαίο, ο κ. Αρβανιτίδης απάντησε ότι πρέπει να τηρούνται όλοι οι περιβαλλοντικοί κανόνες κατά την πράσινη μετάβαση και σε αυτό συμφώνησαν και οι δύο άλλοι ομιλητές. Ο Πρόεδρος του ΚΕΔΙΣΑ Δρ. Ανδρέας Γ. Μπανούτσος έθεσε ένα ενδιαφέρον ερώτημα για το αν το υδρογόνο ή οι ΑΠΕ θα αποτελέσουν το μέλλον της ενέργειας. Επίσης ρώτησε πως παράγεται το υδρογόνο τονίζοντας ότι αν το υδρογόνο παράγεται με ηλεκτρόλυση φυσικού αερίου, τότε το φυσικό αέριο δεν θα αποτελεί απλά ένα καύσιμο μετάβασης. Ο κ. Αρβανιτίδης απάντησε ότι το φυσικό αέριο είναι καύσιμο γέφυρα προς την καθαρή ενέργεια. Όπως ανέφερε, το υδρογόνο μπορεί να παρόχθιε είτε από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας ή από φυσικό αέριο. Όποιο καύσιμο είναι πιο ενεργειακά καθαρό αυτό θα γίνεται αποδεκτό στο μέλλον. Σε ερώτηση του Διευθυντή Ερευνών του ΚΕΔΙΣΑ Δρ. Παναγιώτη Σφαέλου για το κατά πόσο μπορεί να εκμεταλλευτεί η χωρά μας τον ενεργειακό πλούτο της δεδομένων των πιέσεων από την Τουρκία και τις Μεγάλες Δυνάμεις, ο κ. Στάικος απάντησε ότι μονό με πολυμερή ενεργειακή διπλωματία θα μπορέσουμε να αποτρέψουμε αυτούς τους εθνικούς κινδύνους.
Ο Αναλυτής Γεωστρατηγικής της Ενέργειας και Επισκέπτης Καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου Δρ. Θρασύβουλος Μαρκέτος είπε ότι η ενεργειακή ασφάλεια της Ελλάδα κρίνεται από το ευρύτερο γεωπολιτικό περιβάλλον. Το ζητούμενο για την ΕΕ είναι η ενεργειακή απεξάρτηση της από τη Ρωσία που επεκτείνεται. Η επέκταση του αγωγού Turkish Stream μέσω Βουλγαρίας, Σερβίας, Ουγγαρίας αποβλέπει στην ενσωμάτωση της ανατολικής Ευρώπης σε ένα ενεργειακό ρωσικό τόξο ενώ στο Βορρά έχουμε τον αγωγό Nord Stream που μεταφέρει αέριο από τη Ρωσία στη Γερμανία μέσω της Βαλτικής. Οι ΗΠΑ ανησυχούν για την ενεργειακή εξάρτηση της Ευρώπης από τη Ρωσία και σε αντιστάθμισμα αυτής της κατάστασης, σχεδιάστηκε ο νότιος ενεργειακός διάδρομος στον οποίο εντάσσεται και ο TAP που φέρνει αέριο από το Αζερμπαϊτζάν στην Ευρώπη. Μειώνεται έτσι η ενεργειακή εξάρτηση της Ελλάδας αλλά και της ΕΕ από τη Ρωσία. Επίσης ο αγωγός East Med αναμένεται να αλλάξει τα γεωπολιτικά δεδομένα στην περιοχή. Επίσης, οι ΗΠΑ θέλουν να καλύψουν το κενό που δημιουργήθηκε τα προηγούμενα χρόνια στην περιοχή της Δυτικής Ευρασίας ώστε να αποτρέψουν την ανάπτυξη ισχύος στη συγκεκριμένη περιοχή από αναθεωρητικές δυνάμεις όπως η Ρωσία, η Τουρκία και το Ιράν. Εκεί παρεμβάλλεται και ο παράγοντας Κίνα με μεγάλες παρεμβάσεις στην Μεσόγειο και στη Βαλκανική χερσόνησο καθώς διεισδύει οικονομικά προς το παρόν αλλά μελλοντικά θα επεκταθεί και πολιτικά.
Συνεπώς, σε αυτό διεθνές πολυπολικό γεωπολιτικό περιβάλλον, στόχος της Ελλάδας θα πρέπει να είναι η αποτροπή ανάπτυξης ισχύος από την πλευρά της Τουρκίας. Η Ελλάδα μέσω πολυμερών συνεργασιών πρέπει να επιδιώξει να εξισορροπήσει τη νέα περιφερειακή γεωπολιτική κατανομή ισχύος ώστε να εξασφαλίσει ενεργειακή ασφάλεια στο πλαίσιο της ΕΕ και ταυτόχρονα να μειώσει την εξάρτηση της από τη Ρωσία και κατ’επέκταση από την Τουρκία. Οι πολυμερείς συνεργασίες αποτελούν και οιονεί συμμαχίες στην άμυνα, την οικονομία, το περιβάλλον, τον πολιτισμό και την πολιτική. Ενδιαφέρον για την ενεργειακή ασφάλεια παρουσιάζει και το East Med Gas Forum που συμμετέχει η Ελλάδα, η Αίγυπτος, το Ισραήλ, η Παλαιστίνη, η Ιορδανία, η Ιταλία ενώ υποψήφια είναι και η Γαλλία. Οι ΗΠΑ, η ΕΕ και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα συμμετέχουν ως παρατηρητές.
Ο Πρόεδρος Δ.Σ. του Ινστιτούτου Ενέργειας Νοτιοανατολικής Ευρώπης- ΙΕΝΕ κ. Κωνσταντίνος Σταμπολής ξεκίνησε την τοποθέτηση του λέγοντας ότι η κατάσταση με την Τουρκία είναι άκρως ρευστή και επηρεάζει την ενεργειακή ασφάλεια της χώρας μας καθώς η ενέργεια έρχεται στη Ελλάδα μέσω Τουρκίας. Η Τουρκία ελέγχει και τους αγωγούς που έρχονται στην Ελλάδα Σε μια τέτοια τεταμένη κατάσταση πρέπει να είμαστε πολύ προσεκτικοί ως προς το θέμα ασφάλειας κατά την μεταφορά ενέργειας προς την Ελλάδα όπου το κλειδί είναι η διαφοροποίηση των οδών μεταφοράς. Ο κ. Σταμπολής τόνισε ότι η μετάβαση προς την απολιγνιτοποίηση μέχρι στιγμής επιτυγχάνεται μέσω της αύξησης των αντίστοιχων μεριδίων του φυσικού αεριού και των ΑΠΕ. Δεν είναι ακριβές ότι οι ΑΠΕ θα καλύψουν όλες μας τις ανάγκες. Για αρκετά χρόνια ακόμα θα βασιζόμαστε στο λιγνίτη και μετά το 2028 στο φυσικό αέριο. Για πολλά χρόνια πάντως θα εξαρτόμαστε και από το πετρέλαιο. Θα υπάρξει φυσικά ανάγκη αύξησης του φυσικού αερίου και σίγουρα η Ελλάδα θα πρέπει να αξιοποιήσει τα δικά της κοιτάσματα υδρογονανθράκων και να μπορεί να παράγει αλλά και να εξάγει ενέργεια. Αλλιώς, η χώρα μας θα γίνει ένα απλός διαμετακομιστής ενέργειας χωρίς να κερδίζει κάτι ενώ δεν θα έχει ενισχύσει την ενεργειακή της ασφάλεια.
Εξηγώντας του κινδύνους που άπτονται της ενεργειακής ασφάλειας, ο κ. Σταμπολής ανέλυσε τι μπορεί να συμβεί σε περίπτωση διακοπής της τροφοδοσίας της με φυσικό αέριο από τη Ρωσία λόγω της όξυνσης της κρίσης με την Ουκρανία. Με τη Ρωσία να έχει διακόψει την τροφοδοσία της Ουκρανίας δύο φορές (2006, 2009) παγώνοντας την μισή Ευρώπη λόγω των πολικών συνθηκών που επικρατούσαν εκείνη την χρονική περίοδο, το Κρεμλίνο δεν θα έχει τον παραμικρό δισταγμό να φερθεί ανάλογα στην Τουρκία του Ταγίπ Ερντογάν θέλοντας να της δώσει ένα σκληρό μάθημα. Με την Τουρκία να εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό (άνω του 35% της συνολικής της προμήθειας) από το Ρωσικό αέριο το πλήγμα θα είναι ιδιαίτερα βαρύ και εκεί ακριβώς ποντάρει το Κρεμλίνο. Να θυμίσουμε ότι ήδη η Ρωσία έχει προχωρήσει σε ένα ιδιόμορφο προειδοποιητικό εμπάργκο κατά της Τουρκίας απαγορεύοντας σε Ρώσους πολίτες να μεταβούν για τουρισμό για τις επόμενες 45 ημέρες πλήττοντας έμμεσα αλλά σαφώς την εύθραυστη και προβληματική πλέον οικονομία της. Άρα δεν θα έχει πρόβλημα ο Ρώσος Πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν να επιβάλει σκληρά μέτρα αν η Άγκυρα δεν σταματήσει την τυχοδιωκτική πολιτική της μέσω της στήριξης της προς την Ουκρανία (θέλοντας προφανώς να αποσπάσει θετική αντιμετώπιση από την Ουάσινγκτον).
Όμως στη περίπτωση που η Ρωσία σταματήσει την ροή αερίου προς την Τουρκία η Ελλάδα θα αντιμετωπίσει άμεσο πρόβλημα αφού η Τουρκία θα υποχρεωθεί με την σειρά της να σταματήσει την ροή αερίου προς Ελλάδα (μέσω του Ελληνο-Τουρκικού διασυνδετηρίου αγωγού) αλλά και προς την Βουλγαρία (μέσω του Turk Stream) απ´ όπου και εφοδιάζεται Ρωσικό αέριο η Ελλάδα (από τον Ιανουάριο 2020). Αλλά και στον αγωγό TAP θα υπάρξουν επιπτώσεις αφού αυτός αποτελεί συνέχεια του TANAP που τροφοδοτείται από το Αζερμπαϊτζάν. Και ναι μεν το Μπακού δεν θα σταματήσει την ροή προς την φίλη και σύμμαχο Τουρκία πλην όμως χωρίς το Ρωσικό αέριο θα κινδυνεύει να καταρρεύσει το εθνικό σύστημα μεταφοράς της Τουρκίας και άρα η Άγκυρα θα υποχρεωθεί εκ των πραγμάτων να σταματήσει τις παραδώσεις αερίου προς τον ΤΑΡ.
Προς αντιμετώπιση της ανωτέρω ασταθούς κατάστασης που θα προκύψει ασφαλώς υπάρχει η εναλλακτική λύση επανεκκίνησης του Trans Balkan Pipeline, μέσω του οποίου η Ρωσία μέχρι πρόσφατα εφοδίαζε τις αγορές της Βουλγαρίας, Τουρκίας και Ελλάδας. Όμως ο εν λόγω αγωγός έχει τεθεί εκτός λειτουργίας για περισσότερους από 15 μήνες και είναι άγνωστο εάν έχουν γίνει οι απαραίτητες εργασίες συντήρησης. Σε κάθε περίπτωση, σύμφωνα με πληροφορίες τεχνικών κύκλων, θα χρειασθούν τουλάχιστον 10-15 ημέρες πριν καταστεί εκ νέου λειτουργικός ο εν λόγω αγωγός. Μέχρι τότε η Ελλάδα θα πρέπει να καλύψει τις ανάγκες της σε αέριο μέσω LNG. Βέβαια για ένα εκτενές σύστημα διανομής όπως αυτό της Ελλάδας, η προμήθεια αερίου δεν μπορεί να στηριχθεί επί μακρόν στο LNG. Για αυτό και επείγει πλέον η υλοποίηση του σχεδίου για την δημιουργία μόνιμης υπόγειας δεξαμενής αερίου (UGS) στο εξαντληθέν κοίτασμα αερίου της Νότιας Καβάλας. Σύμφωνα με τον κ. Σταμπολή, η ακολουθουμένη ενεργειακή πολιτική της Ελλάδας πρέπει να αναθεωρηθεί καθώς δεν συνυπολογίζει τα κοιτάσματα της χώρας μας. Η απολιγνιτοποίηση πρέπει να αναθεωρηθεί χρονικά ενόψει το εύθραυστου και μεταβαλλόμενου γεωπολιτικού περιβάλλοντος στο οποίο βρίσκεται η Ελλάδα και πρέπει να επανακαθορίσει την στρατηγική της ώστε να στοχεύσει στην μεγιστοποίηση του ποσοστού της παραγόμενης ενέργειας από εγχώριες πηγές. Σε συνθήκες παγκοσμιοποίησης, η ενεργειακή ανεξαρτησίας μπορεί να θεωρείται από πολλούς περιττή πολυτέλεια, όμως η όσο το δυνατόν μεγαλύτερη κάλυψη από εγχώριες πηγές μονό οικονομικά και στρατηγικά οφέλη μπορεί να αποφέρει. Μια χωρά ενεργειακά ανεξάρτητη έχει άλλη γεωπολιτική βαρύτητα και διαφορετικά αντιμετωπίζεται από συμμάχους και εχθρούς.
Η Διεθνολόγος και Αναλύτρια Ενεργειακών θεμάτων κα Γεωργία Πολυτάνου τόνισε ότι η Ελλάδα θα μπορέσει να κάνει την έκπληξη αν αξιοποιήσει το τεράστιο ενεργειακό δυναμικό της στις ΑΠΕ για μια μετάβαση σε ένα ενεργειακό μοντέλο που θα σέβεται το περιβάλλον. Η αιολική ενέργεια και η παράγωγη υδρογόνου είναι πολύ σημαντικές πήγες ενέργειας καθώς μπορούμε να έχουμε μεγάλη παραγωγή στην χώρα μας. Το Αιγαίο έχει πλούσιο αιολικό δυναμικό και μπορούν να γίνουν αιολικά πάρκα σε βραχονησίδες με τήρηση όλων των περιβαλλοντικών κανόνων. Ο South Aegean Interconnector θα συνδέσει την Κρήτη με την Πελοπόννησο. Η αξιοποίηση ΑΠΕ στις βραχονησίδες θα βοηθήσει στην κήρυξη ΑΟΖ πέριξ αυτών των νησιών κάτι που θα σταματήσει τις τουρκικές επιδιώξεις στο Αιγαίο. Η γεωθερμία είναι εξίσου σημαντική και έχει μικρό περιβαλλοντικό αποτύπωμα καθώς απαιτεί μικρή έκταση γης σε σχέση με τα φωτοβολταϊκά και αιολικά πάρκα ενώ παρέχει ενεργειακή ασφάλεια. Η θαλάσσια αιολική ενέργεια θα παράγει ηλεκτρισμό στην Ευρώπη το 2040 με κινητές ανεμογεννήτριες στα βάθη της θάλασσας αφού το Αιγαίο έχει πάρα πολύ μεγάλο βάθος. Οι σχετικές επενδύσεις εμπεριέχουν μεγάλη προστιθεμένη αξία για την ελληνική οικονομία. Αναφέρθηκε επίσης σε δύο άλλα μεγάλα έργα: τον Eurasian Interconnector, που θα μπει σε λειτουργία το 2025, θα συνδέει το Ισραήλ, την Κύπρο και την Ελλάδα και θα συνεπιφέρει στην ολοκλήρωση της ευρωπαϊκής ενιαίας αγοράς. Ο EuroAfrica Interconnector θα συνδέει την Αίγυπτο με την Κύπρο και την Ευρώπη μετατρέποντας την Ανατολική μεσόγειο σε ενεργειακό κόμβο. Η κα Πολυτάνου τόνισε ότι αυτές οι εξελίξεις έχουν περιβαλλοντικά οφέλη αφού προωθούν στους στόχους της Συνθήκης του Παρισιού για το κλίμα, έχουν κοινωνικά οφέλη αφού θα ενισχυθεί η ενεργειακή δημοκρατία με τη συμμέτοχη των πολιτών στην παράγωγη ενέργειας. Υπάρχουν και εθνικά οφέλη έναντι των αξιώσεων της Τουρκίας καθώς θα έχουμε ενεργή παρουσία σε όλα το Αιγαίο ακόμα και στις ακατοίκητες βραχονησίδες.
Ακολούθησε συζήτηση με το κοινό. Σε ερωτήσεις που τέθηκαν, οι ομιλητές τόνισαν ότι παρά τη διαμάχη με την Τουρκία θα μπορέσουμε να εκμεταλλευτούμε την θέση της χώρας στον ενεργειακό τομέα. Μάλιστα σε πολλές περιπτώσεις η Ελλάδα παρέχει ενεργεία και στην Τουρκία. Επίσης, συμφώνα με τον κ. Σταμπολή, οι πιθανότητες ολοκλήρωσης του αγωγού East Med είναι περί το 70%. Το όφελος του TAP για την Ελλάδα είναι κυρίως γεωπολιτικό παρά οικονομικό καθώς βοηθάει στην ενεργειακή διπλωματία και μας δίνει και κάποιο ποσοστό αερίου που μας χρειάζεται. Ένα άλλο όφελος είναι ότι η Ελλάδα έχει κάνει θα μπορέσει να αναβαθμιστεί σε εμπορικό κόμβο διακίνησης αερίου μέσω ΔΕΣΦΑ και του Χρηματιστήριου Ενέργειας.
Παρακολουθήστε την εκδήλωση εδω:
