Σε πορεία πολιτικής σύγκρουσης με την ΕΕ και τις ΗΠΑ, το καθεστώς του Προέδρου της Λευκορωσίας Alexander Lukashenko θα αντιμετωπίσει κυρώσεις μετά την κρατική στρατιωτική αεροπειρατεία ενός πολιτικού αεροσκάφους που μετέφερε τον εξόριστο δημοσιογράφο και ακτιβιστή Raman Protasevich, 26 ετών, που καταζητείται για «τρομοκρατία» και ενδεχομένως αντιμετωπίζει πολλά χρόνια φυλακή ή ακόμα και θανατική ποινή.
Μετά από μια φάρσα βόμβας, η πτήση 4978 της Ryanair από την Αθήνα προς το Βίλνιους της Λιθουανίας, διατάχθηκε από τον Λουκασένκο να κατευθυνθεί στο Μινσκ και στη συνέχεια συνοδεύτηκε από ένα μαχητικό αεροσκάφος MiG-29. Αυτή η αεροπειρατεία θα μπορούσε να έχει σοβαρότερες επιπτώσεις πέρα από την ασφάλεια των αερομεταφορών. Ο προϊστάμενος της Ryanair Michael O’Leary είπε: «Πιστεύουμε ότι υπήρχαν και κάποιοι πράκτορες της KGB (FSB) στο αεροδρόμιο». Αυτή ήταν η πρώτη επιβεβαίωση ότι τέσσερις άλλοι επιβάτες αποβιβάστηκαν στο Μινσκ μετά την προσγείωση. Ο Protasevich – όπως είπε στους φίλους του – παρακολουθήθηκε από έναν Ρώσο στο αεροδρόμιο της Αθήνας.
«Η εξωφρενική και παράνομη συμπεριφορά του καθεστώτος στη Λευκορωσία θα έχει συνέπειες», ανέφερε ο Πρόεδρος της Επιτροπής, Ursula Von Der Leyen πριν από τη συνεδρίαση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου στις Βρυξέλλες σήμερα το απόγευμα. «Όσοι είναι υπεύθυνοι για την αεροπειρατεία της Ryanair πρέπει να τιμωρηθούν. Ο δημοσιογράφος Raman Protasevich πρέπει να απελευθερωθεί αμέσως», τόνισε.
Ο Protasevich βρισκόταν στην Αθήνα για να καλύψει μια επίσκεψη της Svetlana Tikhanovskaya, υποψηφίας στις προεδρικές εκλογές του 2020, η οποία ανακήρυξε τον εαυτό της εξόριστο ηγέτη της Λευκορωσίας μετά τις νόθες εκλογές τον περασμένο Αύγουστο. Η ΕΕ τον Φεβρουάριο ανανέωσε τις κυρώσεις εναντίον του Lukashenko και των ανώτερων αξιωματούχων του για την κατάφωρη νοθεία της επανεκλογής του τον περασμένο Αύγουστο, τη βία εναντίον διαδηλωτών και την παρενόχληση ή τη φυλάκιση δημοσιογράφων.
Ο Πρόεδρος της Λιθουανίας Gitanas Nausėda επέμεινε χθες ότι οι σύμμαχοι του ΝΑΤΟ και της ΕΕ ανταποκρίνονται αμέσως στην «απειλή για τη διεθνή πολιτική αεροπορία που θέτει το καθεστώς της Λευκορωσίας».
Ο πρωθυπουργός της Πολωνίας Mateusz Morawiecki χαρακτήρισε την αεροπειρατεία «μια άνευ προηγουμένου πράξη κρατικής τρομοκρατίας. Δεν μπορεί να μείνει ατιμώρητh». Η Πολωνία είχε προηγουμένως απορρίψει αίτημα έκδοσης από το Μινσκ. «Το καθεστώς είναι πίσω από την αποτρόπαια δράση. Απαιτώ να ελευθερώσω επειγόντως τον Raman Protasevich!» έγραψε.
Ο Γενικός Γραμματέας του Eνωσης Ευρωπαιων Δημοσιογραφων Edward Steen δήλωσε: «Εάν η Ευρώπη στο σύνολό της δεν αντιδρά επιτέλους με σοβαρό τρόπο τώρα, τότε πότε; Ανησυχούμε για τους πάρα πολλούς δημοσιογράφους που έχουν κλειδωθεί εδώ και μήνες στη Λευκορωσία, με περισσότερες επιδρομές, συλλήψεις και ψεύτικες κατηγορίες εναντίον του διαδικτυακού ιστότοπου TUT.BY πριν από λίγες μόνο μέρες. Ο Raman αντιμετωπίζει φυλάκιση έως και 15 χρόνια ή περισσότερο. Είναι αυτό το τίμημα που πρέπει να πληρώσει αυτός ή οποιοσδήποτε άλλος δημοσιογράφος για να κάνει απλά τη δουλειά του; Δεδομένης της επιδεινούμενης καταστολής των μέσων μαζικής ενημέρωσης στη Ρωσία, και ιδίως της σιωπής και της φυλάκισης του Alexander Navalny, η πιθανή εμπλοκή ρωσικής μυστικής υπηρεσίας στη Λευκορωσία ήταν κάτι περισσότερο από ανησυχητικό», είπε.
Ο Raman Protasevich ήταν αρχισυντάκτης στη δημοφιλή ιστοσελίδα Telegram, στα κανάλια Nexta και Nexta Live, που εδρεύουν στη γειτονική Πολωνία, με κοινό σχεδόν δύο εκατομμυρίων. Αυτά χρησίμευσαν ως κανάλια για τις μεγάλης κλίμακας διαμαρτυρίες ενάντια στην επανεκλογή του Λουκασένκο πέρυσι, και την έκθεση της αστυνομικής βίας, συμπεριλαμβανομένων των βασανιστηρίων. Ο Λουκασένκο αντέδρασε λέγοντας ότι «θα προτιμούσε να σκοτωθεί» παρά να διεξαγάγει νέες εκλογές και κατηγόρησε τον Protasevich για «τρομοκρατία».
Ο Protasevich βρισκόταν στην Αθήνα για να καλύψει μια επίσκεψη της Svetlana Tikhanovskaya, υποψηφίου στις προεδρικές εκλογές του 2020 που ανακήρυξε τον εαυτό της εξόριστη ηγετη της Λευκορωσίας μετά τις δόλιες εκλογές.
«Το καθεστώς ανάγκασε το αεροπλάνο @Ryanair να προσγειωθεί στο Μινσκ», έγραψε σε μια σειρά tweets. «Ο Protasevich (…) αντιμετωπίζει τη θανατική ποινή στη Λευκορωσία. Απαιτούμε την άμεση απελευθέρωση του Raman, την έρευνα @ICAO και τις κυρώσεις κατά της Λευκορωσίας… Το καθεστώς του Λουκασένκο έθεσε σε κίνδυνο τη ζωή των επιβατών στο αεροπλάνο. Από σήμερα – κανένας που πετά πάνω από τη Λευκορωσία δεν μπορεί να είναι ασφαλής. Απαιτείται διεθνής αντίδραση!».
Ο Protasevich είπε στους συναδέλφους την Κυριακή ότι τον είχε ακολουθήσει ενώ ταξίδευε στο αεροδρόμιο της Αθήνας ένας άντρας που μιλούσε ρωσικά είχε προσπαθήσει να φωτογραφίσει τα έγγραφά του,. «Ήταν ο επόμενος στη σειρά στον έλεγχο εγγράφων και μόλις γύρισε και έφυγε», είπε. «Για κάποιο λόγο, προσπάθησε επίσης να φωτογραφίσει κρυφά τα έγγραφά μου». Κανείς δεν έμαθε για τον Protasevich μετά την σύλληψη του.
