Ο νέος ρόλος του Ταμείου Αλληλεγγύης της Ε.Ε. στη θεματολογία του 7ου Οικονομικού Φόρουμ των Δελφών
Δηλώσεις Χρ. Τριαντόπουλου- Yφυπουργού, Δημ. Σκάλκου Γ.Γ. του Υπουργείου Ανάπτυξης και Μ. Σπυράκη-Ευρωβουλευτή
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η κλιματική κρίση και τα ακραία καιρικά φαινόμενα που προκαλούν μεγάλες φυσικές καταστροφές θα συνεχίσουν και τα επόμενα χρόνια να αποτελούν μέρος της ζωής μας. Το ζήτημα, είναι κατά πόσο εμείς θα είμαστε πλέον καλύτερα προετοιμασμένοι ώστε αυτές οι καταστροφές να είναι όσο το δυνατόν πιο ανώδυνες. Αυτό δεν είναι ούτε απλό, ούτε λύνεται από τη μία στιγμή στην άλλη, αλλά και ούτε λύνεται σε εθνικό μόνο επίπεδο.
Κομβική σημασία έχει ο ρόλος του Ταμείου Αλληλεγγύης της Ευρωπαϊκής Ένωσης και πως αυτός πρέπει να εκσυγχρονιστεί ώστε να στηρίξει τα κράτη μέλη.
Ο νέος ρόλος του Ταμείου Αλληλεγγύης της Ε.Ε. ήταν το θέμα της συζήτησής μας σε ένα από τα πάνελ του 7ου Οικονομικού Φόρουμ των Δελφών, όπου συμμετείχαν η κα Μαρία Σπυράκη, Ευρωβουλευτής του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος, ο κ. Δημήτρης Σκάλκος, Γενικός Γραμματέας Δημοσίων Επενδύσεων και ΕΣΠΑ του Υπουργείου Ανάπτυξης και Επενδύσεων και ο κ. Χρήστος Τριαντόπουλος, υφυπουργός παρά τω Πρωθυπουργώ για την Κρατική Βοήθεια μετά από φυσικές καταστροφές. Ακολουθούν οι τελικές τους διατυπώσεις:
Δημ. Σκάλκος: Είχαμε μια πολύ ουσιαστική συζήτηση. Προσωπικά αν πρέπει να κρατήσω κάτι, είναι η ομόθυμη συμφωνία, ότι η αντιμετώπιση των φυσικών καταστροφών αποτελεί την βασική γραμμή κοινής αντιμετώπισης της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Οι επιπτώσεις της κλιματικής κρίσης είναι εδώ… Αν και κατανέμονται άνισα στα μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, μας ακουμπούν όλους. Είναι σημαντικό να υπάρξει μια κοινή αντιμετώπιση. Μέχρι σήμερα έχουμε μια σειρά από εργαλεία, όπως με το περίφημο ταμείο Αλληλεγγύης, όπου πρέπει να γίνει αλλαγή του τρόπου υπολογισμού των αποζημιώσεων, διεύρυνση της επιλεξιμότητας των δαπανών -δηλαδή τι καλύπτει το ταμείο Αλληλεγγύης- και σημασία έχει όλοι αυτοί οι πόροι να εκταμιεύονται τάχιστα.
Δεν έχουμε όμως μόνο το ταμείο Αλληλεγγύης… Το νέο πολυετές δημοσιονομικό πλαίσιο, τα προγράμματα ΕΣΠΑ, όπως λέμε, για τη νέα προγραμματική περίοδο 2021-27, αλλά και το νέο ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας είναι σημαντικά. Σ’ αυτά προστίθενται, ως εξίσου σημαντικοί, οι Εθνικοί πόροι… Όλα αυτά αθροίζουν σε περίπου 4 δις ευρώ. Πόροι που τα επόμενα χρόνια έχουμε στη διάθεσή μας για αντιπλημμυρικά έργα, στο κομμάτι της πρόληψης που είναι πολύ σημαντικό, για αναβάθμιση του συστήματος διαχείρισης των φυσικών καταστροφών, ένα νέο σύστημα πολιτικής προστασίας που ακολουθεί και το Εθνικό Σχέδιο Πολιτικής Προστασίας που έχει ολοκληρώσει η χώρα μας και πλέον και στο νέο ΕΣΠΑ, έχουμε ένα νέο Επιχειρησιακό Πρόγραμμα για την πολιτική προστασία. Βεβαίως όλα αυτά συναρθρώνονται μαζί με τους Εθνικούς Πόρους. Όλα αυτά μας δίνουν μια δύναμη πυρός για να αντιμετωπίσουμε φυσικές καταστροφές, προφανώς ένα φυσικό φαινόμενο δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί σε μερικές περιπτώσεις εξολοκλήρου, παρόλα αυτά φτιάχνουμε κάτι καλό σ’ αυτό το κομμάτι.
Χρ. Τριαντόπουλος: Από την πρώτη στιγμή που έχουμε αναλάβει τη διαχείριση και κατ’ εντολή του πρωθυπουργού, με μια νέα φιλοσοφία της αποκατάστασης και της στήριξης μετά από φυσικές καταστροφές, έχουμε ως πρώτο μέλημά μας τη δημοσιονομική χαρτογράφηση όλου αυτού. Η δημοσιονομική επιβάρυνση είναι σημαντική, σε κάθε περίπτωση, από μεγάλες θεομηνίες όπως αυτή του Ιανού, αλλά και σε μικρότερου μεγέθους, με αποτέλεσμα να επιβαρύνονται σημαντικά τα δημόσια οικονομικά. Σε συντριπτικό βαθμό οι πόροι αυτοί, καλύπτονται από Εθνικούς Πόρους και όχι από το Ταμείο Αλληλεγγύης.
Κύριο μέλημά μας είναι αφενός να προκύψει ένας νέος ρόλος του Ταμείου Αλληλεγγύης της Ε.Ε. έτσι ώστε από τις νέες διαδικασίες που θα προκύψουν να μπορέσουμε με μεγαλύτερη περίμετρο, πιο στοχευμένα και πιο γενναία, να στηριχθούν τα κράτη-μέλη από τις επιπτώσεις των φυσικών καταστροφών λόγω της κλιματικής κρίσης. Να μπορέσουμε να αξιοποιήσουμε όλους τους διαθέσουμε ευρωπαϊκού πόρους –και εδώ γίνεται μια ιδιαίτερα σημαντική, στοχευμένη και αποτελεσματική δουλειά από το Γενικό Γραμματέα Δημοσίων Επενδύσεων και ΕΣΠΑ και την πολιτική ηγεσία του Υπουργείου Ανάπτυξης και Επενδύσεων- ώστε ότι πόρος είναι διαθέσιμος να αξιοποιηθεί στο έπακρον, τόσο για τη στήριξη, αλλά και για τις αποκαταστάσεις και τα έργα υποδομής και βελτίωσης που απαιτούνται.
Στόχος μας είναι την επόμενη περίοδο να μπορέσουμε να είμαστε σε μια θέση που θα δώσουμε μεγαλύτερη ακόμη έμφαση στο κομμάτι της πρόληψης. Η πρόληψη είναι αυτή που κοστίζει λιγότερα στην αρχή, αλλά ουσιαστικά λόγω της αποτελεσματικότητάς της, μπορεί να μειώσει τις ανάγκες αποκατάστασης και στήριξης. Προς αυτή την κατεύθυνση γίνεται μια πολύ καλή δουλειά από το αρμόδιο Υπουργείο κλιματικής κρίσης και πολιτικής προστασίας, σε συνεργασία με όλους τους εμπλεκόμενους φορείς και το Ταμείο Επενδύσεων, ώστε να κινούμαστε προληπτικά για να μη χρειαστεί να παρέμβουμε την επόμενη μέρα μιας φυσικής καταστροφής για τη στήριξη και αποκατάσταση, γιατί όπως και να έχει οι πόροι που διοχετεύονται δεν καλύπτουν σε καμία περίπτωση το σύνολο της ζημιάς που προκύπτει. Άρα, κέρδος δεν υπάρχει από τη ζημιά και πρέπει να εστιάσουμε όχι μόνο εκεί που είναι ορθό σε δημοσιονομικούς όρους, αλλά και αποτελεσματικούς, ανθρωπιστικούς, κοινωνικούς και σε οικονομικούς πόρους, είναι η πρόληψη, πρόληψη, πρόληψη!
Μαρία Σπυράκη: Ευχαριστώ το DelphiForum για την πολύ ενδιαφέρουσα και εποικοδομητική συζήτηση.
Σημείο σύγκλισης όλων μας υπήρξε η έμφαση που πρέπει να δοθεί στην ενοποίηση της ευρωπαϊκής προσπάθειας για συστηματικές προληπτικές δράσεις, δηλαδή για έργα πρόληψης των επιπτώσεων της κλιματικής κρίσης. Μόνο με προληπτικές επενδύσεις θα μειωθεί ο κίνδυνος για τις χώρες και κυρίως για την πατρίδα μας που έχει ελλείψεις δεκαετιών σε τέτοιου είδους έργα. Έτσι, τα κράτη-μέλη θα ετοιμαστούν αποτελεσματικότερα να αντιμετωπίσουν τις καταστροφές που συνδέονται με την κλιματική κρίση. Θα πρέπει, επομένως, να δούμε πώς τα διαθέσιμα χρηματοδοτικά εργαλεία θα συμβάλλουν στην αναστροφή αυτής της πορείας.
Δυστυχώς, η πατρίδα μας στην ανάλυση δαπανών-εσόδων για την περίοδο 2014-2020 από τα συνολικά 41,8 δις ευρώ που της διατέθηκαν, κατένειμε στην κατηγορία Βιώσιμη Ανάπτυξη και Φυσικοί πόροι περίπου τα 19 δις. Μάλιστα το 2014 ξεκίνησε με διάθεση 2,8 δις την οποία κατά μέσο όρο διατήρησε όλα τα έτη έως το 2020.
Ένα δεύτερο πιο προβληματικό στοιχείο είναι, ότι από τα 19 αυτά δις, μόνο 64 εκ. ευρω, διατέθηκαν στο βασικό πρόγραμμα που αφορά το Περιβάλλον και την Κλιματική Αλλαγή (LIFE).
Tην ίδια περίοδο 2014-2020 από τα Ευρωπαϊκά διαρθρωτικά και επενδυτικά ταμεία η Ελλάδα το 2017 κατάφερε να απορροφήσει μόνο το 30% των κονδυλίων που είχαν προβλεφθεί για τα έργα αντιμετώπισης της κλιματικής αλλαγής, φτάνοντας αισίως το 2020 να απορροφήσει ποσοστό 73% των κονδυλίων αυτών.
Καθίσταται επομένως σαφές ότι το πρόβλημα είναι διττό -η απορρόφηση αντιμετωπίζει προβλήματα λόγω Ευρωπαϊκής και εσωτερικής γραφειοκρατίας, την ίδια στιγμή που η κατανομή των πόρων πρέπει να αλλάξει κατεύθυνση και να ενισχύσει εμπροσθοβαρώς τα έργα που συμβάλλουν στην αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης.
Πρέπει επομένως να στοχεύσουμε:
-Στο Ταμείο Αλληλεγγύης της Ευρωπαϊκής Ένωσης, το οποίο πρέπει να απλουστεύσει και να επιταχύνει τις διαδικασίες υποβολής αιτήσεων για τα κράτη-μέλη, ώστε να εξασφαλιστεί ταχύτερη ανταπόκριση σε καταστροφές και καταστάσεις έκτακτης ανάγκης.
-Στην ενίσχυση και απλοποίηση των συνεργειών μεταξύ του Ταμείου Αλληλεγγύης της ΕΕ και των ευρωπαϊκών ταμείων της πολιτικής συνοχής, καθώς και του μηχανισμού πολιτικής προστασίας της Ένωσης.
-Στην καλύτερη ανταλλαγή πληροφοριών μεταξύ του τομέα της ανθρωπιστικής βοήθειας, της περιβαλλοντικής κοινότητας και των φορέων χάραξης πολιτικής για την κλιματική αλλαγή, ώστε να έχουμε διαθέσιμη περισσότερη τεχνογνωσία για την αντιμετώπιση εκτάκτων αναγκών.
