ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Από την επόμενη μέρα της έναρξης της «Ειδικής Στρατιωτικής Επιχείρησης» σύμφωνα με τους Ρώσους ή την Ρωσική εισβολή στην Ουκρανία σύμφωνα με τους Δυτικούς οι Δυτικές χώρες ξεκίνησαν να αποστέλλουν πολεμικό υλικό στην εμπόλεμη Ουκρανία. Η στρατιωτική αυτή βοήθεια βαίνει διαρκώς αυξανόμενη έκτοτε. Το παράδοξο όμως με την αποστολή στρατιωτικής βοήθειας προς την Ουκρανία είναι ότι θα περίμενε κανείς ότι στην στρατιωτική ενίσχυση του Κίεβου πρωταγωνιστικό ρόλο θα έπαιζαν οι ΗΠΑ ηγέτιδα δύναμη του Δυτικού κόσμου. Αντ’ αυτού όμως αυτό που συμβαίνει είναι οι ΗΠΑ να πιέζουν τους Ευρωπαίους συμμάχους τους στο ΝΑΤΟ να αναλάβουν εκείνοι την κύρια ευθύνη και το φορτίο της στρατιωτικής αρωγής της Ουκρανίας.

Χαρακτηριστικό είναι ότι η ΕΕ έχει δώσει πάνω από 35 δις $, ενώ η συνολική βοήθεια των 47 κρατών που στηρίζουν ενεργά την Ουκρανία, έφτασε μέχρι τα τέλη Φεβρουαρίου 2023 τα 128 δις $-ένα ποσό δυσθεώρητο!

Τα νέα από το μέτωπο δεν είναι ενθαρρυντικά για την ουκρανική πλευρά. Η Ρωσία κατέχει ένα 20% της ουκρανικής επικράτειας τους τελευταίους μήνες και η συνθήκη αυτή δείχνει να έχει παγιωθεί. Η περίφημη ουκρανική αντεπίθεση πολύ λίγα κατάφερε δεδομένου της βοήθειας που δόθηκε στην Ουκρανία και η ρωσική πλευρά στα τέλη Μαΐου κατέλαβε το Μπακχμούτ.

Που οδηγούν αυτές οι τελευταίες εξελίξεις και πως διαμορφώνεται η ενίσχυση της Ουκρανίας στο άμεσο μέλλον;

Δυσκολίες και εμπόδια

Αρχικά θα πρέπει να αναφερθούμε στον παράγοντα συγκυρία. Η ουκρανική αντεπίθεση είναι στάσιμη εδώ και κάποιες εβδομάδες, με την Ρωσία να έχει καταφέρει να ξεπεράσει το σκόπελο των κυρώσεων-ειδικά στον τομέα της αμυντικής βιομηχανίας[1]. Αυτός ο συνδυασμός των γεγονότων αναμφίβολα δημιουργεί δυσφορία στα κυβερνητικά επιτελεία των χωρών της Δύσης. Πολιτικό κόστος; Αδυναμία; Κατάρρευση του ηθικού; Μάλλον όλα αυτά μαζί.

Ι) Τεχνικές Δυσκολίες

Η ενίσχυση της Ουκρανίας δεν μπορεί να είναι ομαλή, σταθερή και συνεχής. Αυτό οφείλεται τόσο στο τι αποθέματα-εννοούμε ποσότητες-πυρομαχικών διαθέτει η Δύση συνολικά, όσο και στους κανονισμούς που διέπουν την εξαγωγή πολεμικού υλικού προς τις εμπόλεμες ζώνες.

Στην Γερμανία για παράδειγμα η ενίσχυση της Ουκρανίας με τα Leopard-2 προκάλεσε μεγάλη πτώση στα αποθέματα τανκ των στρατιωτικών αποθηκών. Ενώ η ενίσχυση με τα αμερικανικά Abrams επίσης αποδείχτηκε δυσκολότερη απ’ όσο περίμεναν οι επιτελείς του ΝΑΤΟ[2].

Περαιτέρω ένα άλλο πρόβλημα που αντιμετωπίζουν οι ΗΠΑ σε ό,τι αφορά την εξαγωγή πολεμοφοδίων είναι οι αυστηρές προδιαγραφές που θέτουν οι κανονισμοί της αμερικανικής νομοθεσίας. Σε ό,τι αφορά τα Abrams επί παραδείγματι, η επεξεργασία που απαιτείται προκειμένου αυτά τελικά να φτάσουν στον προορισμό τους είναι ιδιαίτερα χρονοβόρα. Τα M1-A2 Abrams που θα σταλούν στην Ουκρανία είναι στην πραγματικότητα αναβαθμισμένη έκδοση προηγούμενων τανκ (M-1S) που βρίσκονταν στις αποθήκες του Αμερικανικού Στρατού. Η κατασκευάστρια εταιρία General Dynamics κατασκευάζει μόλις 3 τανκς την εβδομάδα στο εργοστάσιο του Οχάιο, ως εκ τούτου αδυνατεί να ανταποκριθεί και στις παραγγελίες που έχουν προκύψει από την Πολωνία[3] (116 στον αριθμό), την Ταϊβάν, τις ΗΠΑ και την Ουκρανία. Επιλέχθηκε η εξής λύση. Αναβάθμιση των παλαιότερων τανκς M-1S, τα οποία όμως πρέπει να αποστερηθούν της επικάλυψης απεμπλουτισμένου ουρανίου που διαθέτουν, καθώς αυτό απαγορεύεται να εξαχθεί[4]. Η επικάλυψη αυτή θα αντικατασταθεί από κράμα βολφραμίου, το οποίο όμως εξορύσσεται κατά κύριο λόγο… στην Κίνα[5]! Επιπλέον και το ίδιο το βολφράμιο δεν είναι και το πλέον κατάλληλο υλικό. Είναι πολύ πυκνό και σκληρό, ενώ θρυμματίζεται εύκολα σε περίπτωση πλήγματος. Παράλληλα μεγάλο προβληματισμό προκαλεί και το γεγονός ότι μόλις μία εταιρία-η General Dynamics- έχει την σχετική τεχνογνωσία να κατασκευάσει τα σχετικά τανκς ή να τα αναβαθμίσει… Αξίζει επίσης να σημειωθεί πως αυτή η μετατροπή-από το απεμπλουτισμένο ουράνιο στο βολφράμιο- δεν είναι η μόνη. Τα παρωχημένα τανκς που θα δοθούν στην Ουκρανία, ανήκαν στους Πεζοναύτες μέχρι το 2019, οπότε και πάρθηκε η απόφαση να παραδοθεί όλος τους ο εξοπλισμός σε τανκς που διέθεταν, σε στρατιωτικές αποθήκες. Ένα επιπλέον καθήκον λοιπόν είναι να τα μετατρέψουν επιχειρησιακά, σε τανκς κατάλληλα για τον Στρατό Ξηράς.

Η όλη καθυστέρηση προκαλεί αντιδράσεις στο Κογκρέσο, με τους γερουσιαστές να ζητούν επιτάχυνση των διαδικασιών-διαφορετικά προβλέπουν ότι η όποια βοήθεια σταλεί στο Κίεβο, θα είναι αδύνατο να αποτρέψει το μοιραίο[6]…

ΙΙ) Δημοσιονομικά εμπόδια;

Θα ήταν αστείο να θεωρήσουμε ότι όλη αυτή συζήτηση γίνεται για τεχνικούς μόνο λόγους. Η ενίσχυση της Ουκρανίας προκαλεί πόλωση στο εσωτερικό των ΗΠΑ (αλλά και της Δύσης συνολικά) εξαιτίας και του γεγονότος ότι η οικονομική κρίση μετά την πανδημία έχει διογκωθεί τρομερά.

Η ανοικοδόμηση της Ουκρανίας-αν υποθέσουμε ότι ο πόλεμος τελείωνε άμεσα- θα απαιτούσε το κολοσσιαίο ποσό των 349 δις $ σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της Παγκόσμιας Τράπεζας- ένα ποσό που ξεπερνούσε το προπολεμικό ΑΕΠ της Ουκρανίας και είναι το τριπλάσιο περίπου της συνολικής βοήθειας που έχει δώσει η Δύση στην Ουκρανία. Παράλληλα η ενεργειακή κρίση που προκλήθηκε (και) από τις κυρώσεις στην Ρωσία φαίνεται να έχουν επιβραδύνει την τόσο αναγκαία μεταπανδημική ανάκαμψη: ενώ υπολογίζονταν πως το παγκόσμιο ΑΕΠ (2022) θα αυξάνονταν κατά 5%, εν τέλει επιβραδύνθηκε η ανάκαμψη στο 2.2% ενώ στην Ευρώπη το ποσοστό αυτό είναι αρκετά χαμηλότερο[7]. Ακόμη και αν δεν υπολογίσουμε την ανάγκη της μεταπολεμικής ανοικοδόμησης, η υπόθεση της υποστήριξης της Ουκρανίας μοιάζει με βαρέλι χωρίς πάτο: καθημερινά o Ουκρανικός Στρατός καταναλώνει 3.000 οβίδες, δηλαδή 90.000 μηνιαίως-μια ποσότητα που ισοδυναμεί με την ετήσια παραγωγή οβίδων των ΗΠΑ για το 2021! Με την έναρξη του πολέμου αλλά και την εξέλιξη αυτού, ο Ουκρανικός Στρατός διπλασίασε το μέγεθός του, χωρίς όμως την απαραίτητη υποστήριξη και τον αναγκαίο εξοπλισμό. Η υποστήριξη της Δύσης, επομένως, είναι λίγο ή πολύ στον αέρα. Το τελευταίο πακέτο χρηματοδοτικής στήριξης που αποφασίστηκε στις ΗΠΑ-τον Δεκέμβριο του 2022, πριν την ορκωμοσία του νέου Κογκρέσου- θα κάλυπτε όλο το δημοσιονομικό έτος του 2023, μέχρι τα τέλη Σεπτεμβρίου. Όμως, ακόμη και τα 45 δις $ εν τέλει δεν αρκούν[8]…

Αλλά τα νέα και στο πεδίο της πραγματικής οικονομίας δεν είναι ρόδινα. Το αντίθετο μάλιστα. Ο πληθωρισμός μόλις τους τελευταίους μήνες φαίνεται ότι κάμπτεται (και πάλι χωρίς να είμαστε απόλυτα σίγουροι), η Federal Reserve αύξησε τα επιτόκια σε άνω του 5%, ενώ η χώρα αντιμετωπίζει μια κρίση ύφεσης και πληθωρισμού που έχει να δει από την περίοδο 1979-1982. Οι μεγαλύτεροι τεχνολογικοί κολοσσοί μαζί με τις τράπεζες ανακοίνωσαν χιλιάδες απολύσεις για το 2023[9]. Το μακροοικονομικό περιβάλλον των ΗΠΑ είναι εξαιρετικά ευάλωτο-κατ’ επέκταση και της Ευρώπης- κάτι τέτοιο διαφαίνεται από την μέσα σε μερικές μέρες κατάρρευση και κλείσιμο τριών μέσου βεληνεκούς τραπεζών. Οι τρεις αυτές τράπεζες όμως έπαιζαν κρίσιμο σχετικά ρόλο στην δανειοδότηση των εταιριών νέας τεχνολογίας καθώς και στην αγορά των αμερικανικών κρατικών ομολόγων. Νέα κόστη διάσωσης και νέα πακέτα ενίσχυσης της οικονομίας πιθανώς να χρειαστούν προκειμένου οι ΗΠΑ να μην διολισθήσουν στην ύφεση[10].

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΚΑΙ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ

 Ι) Η πίεση μεταφέρεται στους συμμάχους

Σε αυτά τα πλαίσια η πίεση που ασκείται στους υπόλοιπους εταίρους του ΝΑΤΟ είναι έντονη.Αν μη τι άλλο φάνηκε πως ο πόλεμος αυτός αποκάλυψε πως οι ΗΠΑ δεν ήταν και τόσο έτοιμες. Έτοιμες για πόλεμο μακράς διαρκείας και για μια οικονομία προσαρμοσμένη στις ανάγκες του πολέμου.

Όπως όμως αποδείχτηκε, ακόμη λιγότερο έτοιμες για μια πολεμική αναμέτρηση ήταν η Ευρώπη. Η πίεση των ΗΠΑ για μεταφορά πολεμοφοδίων και εξοπλισμού από τις χώρες του ΝΑΤΟ στην Ουκρανία πιθανόν να αποβεί καταστροφική.

Η άμυνα των χωρών του ΝΑΤΟ αποψιλώνεται, την ίδια στιγμή που οι γραμμές παραγωγής σε καμιά χώρα δεν είναι έτοιμες να αναλάβουν να καλύψουν τα κενά. Η Πολωνία είναι χαρακτηριστικό παράδειγμα, όπως και η Ελλάδα. Το άδειασμα των στρατιωτικών αποθηκών ήταν ένα «αναγκαίο» βήμα. Το ξαναγέμισμά τους όμως;

Εκεί είναι που υπεισέρχεται ο παράγοντας της αμυντικής βιομηχανίας. Η αναπλήρωση των κενών, σημαίνει γιγάντια συμβόλαια επανεξοπλισμού προς όφελος κυρίως των αμερικανικών και βρετανικών εταιριών που είδαν την αξία των μετοχών τους να εκτοξεύεται μέσα στο 2022[11].

ΕΠΙΛΟΓΟΣ

Ο Ρωσο-ουκρανικός πόλεμος και ο τρόπος με τον οποίο η Δύση πολιτεύεται έκτοτε, αποδείχτηκε ιδιαίτερα βαρύ φορτίο για τους λαούς της Ευρώπης. Υπέρμετρο κόστος για την «άμυνα» της Ουκρανίας. Υπέρμετρο κόστος για τα νοικοκυριά. Κατάρρευση της αξιοπιστίας των πολιτικών ελίτ και δυσπιστία της κοινής γνώμης έναντι των κυβερνήσεων και των ΜΜΕ.

Ο πόλεμος κατά της Ρωσίας διεξάγεται με τον πλέον ανορθόδοξο τρόπο[12]. Με συνέπειες οι οποίες δύνανται να είναι καταλυτικές ειδικά για τις χώρες της «παραμεθορίου» της Δύσης.

Η Ελλάδα είναι μία τέτοια περίπτωση. Αν η ανάγκη για την αποστολή τανκς προς την Ουκρανία είναι πιεστική στην πολιτική σκηνή των ΗΠΑ, αντιλαμβανόμαστε ότι σε μια χώρα αμφισβητούμενης βιωσιμότητας-όπως η Ελλάδα- οι πιέσεις θα είναι αφόρητες. Ήδη γίνεται λόγος για λήψη δανείου από τις ΗΠΑ-ύψους 2 δις $- προκειμένου η Ελλάδα να αγοράσει τους πυραύλους Patriot και να αναβαθμίσει και άλλα αντιαεροπορικά οπλικά συστήματα, με την υπόσχεση να στείλει οριστικά τους S-300 στην Ουκρανία[13]! Την ίδια στιγμή που τα γερμανικά Marder δεν έφτασαν ούτε στην ώρα τους, ούτε στις αναγκαίες ποσότητες. Στο μεταξύ η αμυντική θωράκιση του Αιγαίου έχει ξηλωθεί, κάτι που δίνει περισσότερο αέρα στην τουρκική επιθετικότητα.

Αν η Δύση κινδυνεύει ήδη με αποσάθρωση από έναν πόλεμο που κείται μακράν της, η Ελλάδα κινδυνεύει με κατάρρευση αν ο πόλεμος κλιμακωθεί και την απειλήσει άμεσα. Αυτό το συμπέρασμα άλλωστε προκύπτει και από περιπέτειες άλλων εποχών, στις οποίες μόνο ζημιωμένοι βγήκαμε…

Υποσημειώσεις

[1] The Ukraine Counteroffensive has Stalled: Failures of Germany’s “Leopard 2” Battle Tanks – Global ResearchGlobal Research – Centre for Research on Globalization

[2] Το ίδιο.

[3] Ukraine Is Getting American M-1 Tanks. It Might Take A While. (forbes.com) Οι παραγγελίες της Πολωνίας επίσης προκαλούν σκεπτικισμό. Η χώρα παρέδωσε όλον τον σοβιετικής έμπνευσης εξοπλισμό της στην Ουκρανία για να αγοράσει οπλισμό αμερικανικής κατασκευής. Αν και η συμφωνία για τα Abrams συνήφθει τον Δεκέμβριο του 2022, τα πρώτα τανκς θα καταφτάσουν μόλις τον ερχόμενο Δεκέμβριο!

[4] Το απεμπλουτισμένο ουράνιο είναι υπο-προϊόν της πυρηνικής βιομηχανίας. Πρόκειται για σχεδόν ανενεργά πυρηνικά λύματα τα οποία στερεοποιούνται και καλύπτουν πυραύλους, βόμβες και τανκς. Η αμερικανική νομοθεσία απαγορεύει την εξαγωγή απεμπλουτισμένου ουρανίου εδώ και πολλές δεκαετίες.

[5] The Tungsten M-1—How Ukraine’s Tanks Will Differ From America’s (forbes.com)

[6] Biden gets bipartisan blowback on getting U.S. tanks to Ukraine faster – POLITICO

[7] Consequences of the War in Ukraine: The Economic Fallout | RAND

[8] What’s the Future for Aid to Ukraine? (csis.org)

[9] A recession in 2023 is now inevitable. Layoffs in tech and finance will spread to other sectors | Fortune

[10]The 2023 US Regional Banking Crisis Is Far From Over (thewire.in)

[11] NATO weapons for Ukraine – military aid and future profits for US (infobrics.org)

[12] Η ανατίναξη του Nord Stream και του φράγματος που πλημμύρισε την ρωσοκρατούμενη Χερσώνα αυτό μάλλον αποδεικνύουν…

[13] USA will give Greece air defense «Patriot» instead of sending the S-300 to Ukraine – Athens News (rua.gr)