O κίνδυνος ενός γενικευμένου πολέμου στην Μέση Ανατολή και η πιθανή εμπλοκή της Κύπρου και της Ελλάδος

Ο πόλεμος του Ισραήλ κατά της Χαμάς συμπληρώνει σε λίγες μέρες 9 μήνες με τεράστιο κόστος σε ανθρώπινες ζωές. Εκτιμάται ότι τουλάχιστον 37.877 άνθρωποι έχουν σκοτωθεί και 86.969 τραυματίστηκαν από τις 7 Οκτωβρίου 2023. Ο αριθμός των νεκρών στο Ισραήλ από τις επιθέσεις της Χαμάς υπολογίζεται σε 1.139 με δεκάδες ανθρώπους ακόμη αιχμάλωτους στη Γάζα. Σύμφωνα με δηλώσεις του Συμβούλου Εθνικής Ασφάλειας του Μπέντζαμιν Νετανιάχου, Τζάτσι Χανέγκμπι, ο πόλεμος θα συνεχιστεί μέχρι το τέλος του 2024. Όπως τόνισε, οι μάχες στη Ράφα δεν είναι ένας άσκοπος πόλεμος αλλά έχει στόχο είναι να τερματιστεί η κυριαρχία της Χαμάς στη Γάζα και να σταματήσει η επίθεση της Χαμάς και των συμμάχων της στο Ισραήλ.

Τη ίδια ώρα που μαίνονται οι μάχες στη Ράφα, ένας άλλος πόλεμος μαίνεται κατά μήκος των συνόρων Ισραήλ-Λιβάνου στο βορρά. Από την έναρξη του πολέμου, ο ισραηλινός στρατός και η Χεζμπολάχ έχουν εμπλακεί σε θανατηφόρες συγκρούσεις στη συνοριακή περιοχή Ισραήλ – Λιβάνου. Το Ισραήλ έχει πλήξει χιλιάδες στόχους της Χεζμπολάχ σε όλο τον Λίβανο, σκοτώνοντας τουλάχιστον 300 μαχητές της Χεζμπολάχ. Σύμφωνα με τον ισραηλινό στρατό, η Χεζμπολάχ έχει εκτοξεύσει περισσότερες από 5.000 ρουκέτες, μη επανδρωμένα αεροσκάφη και πυραύλους στο βόρειο Ισραήλ, σκοτώνοντας Ισραηλινούς πολίτες και στρατιώτες και αναγκάζοντας δεκάδες χιλιάδες Ισραηλινούς να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους. Για μήνες, η αντιπαράθεση Ισραήλ-Χεζμπολάχ ήταν περιορισμένη σε απόσταση 5 ή 6 μιλίων από τη Μπλε Γραμμή, τα οριοθετημένα από τα Ηνωμένα Έθνη σύνορα μεταξύ Ισραήλ και Λιβάνου. Όμως το εύρος των εχθροπραξιών διευρύνεται. Δεν πρέπει να αποκλείεται οι ισραηλινές αεροπορικές δυνάμεις να χτυπήσουν βαθιά στο εσωτερικό του Λιβάνου. Στις 10 Ιουνίου, το Ισραήλ πραγματοποίησε το ισχυρότερο χτύπημα του στον Λίβανο μέχρι σήμερα, χτυπώντας μια εγκατάσταση της Χεζμπολάχ στην περιοχή Μπάαλμπεκ. Το Ισραήλ σκότωσε τον διοικητή πεδίου της Χεζμπολάχ Ταλέμπ Αμπντάλα την επόμενη μέρα, κάτι που ώθησε τη Χεζμπολάχ να ανταποδώσει με εκατοντάδες ρουκέτες στο βόρειο Ισραήλ. Η Χεζμπολάχ χρησιμοποιεί πιο εξελιγμένα όπλα για να διεμβολίσει την ισραηλινή αεράμυνα.

Το οπλοστάσιο της Χεζμπολάχ διαθέτει έως και 200.000 πυραύλους, επιθετικά μη επανδρωμένα αεροσκάφη, πλατφόρμες πληροφοριών, επιτήρησης και αναγνώρισης και πυρομαχικά ακριβείας που παρέχονται από το Ιράν. Σε περίπτωση σύγκρουσης, οι ισραηλινές πόλεις και κωμοπόλεις πολύ πέρα ​​από τη συνοριακή περιοχή θα υποστούν εκτεταμένες ζημιές. Οι πύραυλοι της Χεζμπολάχ μπορούν να πλήξουν όλο το Ισραήλ. Σύμφωνα με Αμερικανούς αξιωματούχους, ένας περιορισμένος πόλεμος κατά της Χεζμπολάχ πιθανότατα θα ανάγκαζε το Ιράν, τον κύριο σύμμαχο της Χεζμπολάχ, να εμπλακεί πλήρως στον πόλεμο.

Διαφαίνεται πως μπορεί να υπάρξει μία συμφωνία μεταξύ Χεζμπολάχ και Ισραήλ στον ορίζοντα, αλλά και οι δύο πλευρές πρέπει να εγκαταλείψουν τον μαξιμαλισμό. Το Ισραήλ θέλει η Χεζμπολάχ να αποσυρθεί βόρεια του ποταμού Λιτάνι, περίπου 20 μίλια μακριά από τα σύνορα Ισραήλ-Λιβάνου. Ωστόσο, είναι δύσκολο η Χεζμπολάχ να αποδεχθεί αυτό το αίτημα, καθώς αυτό θα ανάγκαζε τον Λίβανο να εγκαταλείψει την κύρια βάση υποστήριξής του στην περιοχή. Ωστόσο, ανάλογα με το τι προσφέρει το Ισραήλ σε αντάλλαγμα, η Χεζμπολάχ θα μπορούσε ενδεχομένως να αποσυρθεί 6 ή 7 μίλια από τα ισραηλινά σύνορα. Αυτό δεν θα ικανοποιήσει τους σκληροπυρηνικούς στο Ισραήλ, αλλά είναι καλύτερο από την τρέχουσα ρύθμιση κατά την οποία το βόρειο Ισραήλ διαγράφεται ως μια de facto στρατιωτική ζώνη χωρίς αμάχους.

Η εμπλοκή του Ιράν στο πλευρό της Χεζμπολάχ θα σήμαινε την επέκταση του πολέμου. Η διπλωματική αποστολή του Ιράν στον ΟΗΕ δήλωσε πρόσφατα ότι αν το Ισραήλ ξεκινήσει μια πλήρους κλίμακας στρατιωτική επίθεση στον Λίβανο κατά της Χεζμπολάχ, θα ακολουθήσει ένας «εξολοθρευτικός» πόλεμος. Η προειδοποίηση ήρθε μετά την επίθεση του IDF σε πολλές θέσεις της Χεζμπολάχ, ως απάντηση σε χτυπήματα τρομοκρατικών ομάδων που υποστηρίζονται από το Ιράν στο βόρειο Ισραήλ, εν μέσω κλιμάκωσης της έντασης στα σύνορα του Λιβάνου. Να σημειωθεί ότι το Ιράν είχε εξαπολύσει μια άνευ προηγουμένου επίθεση με πυραύλους και μη επανδρωμένα αεροσκάφη στο Ισραήλ στις 14 Απριλίου, δύο εβδομάδες μετά την φερόμενη αεροπορική επιδρομή του Ισραήλ κοντά στο Προξενείο της Τεχεράνης στη Δαμασκό που σκότωσε αρκετούς ανώτατους αξιωματικούς του σώματος των «Φρουρών της Επανάστασης». Το ιρανικό χτύπημα αποκρούστηκε σχεδόν εξ ολοκλήρου από το Ισραήλ, τις ΗΠΑ και άλλους συμμάχους.

Βλέπουμε λοιπόν ότι η Χαμάς, η Χεζμπολάχ του Λιβάνου, οι Ιρανοί «Φρουροί της Επανάστασης» και οι Χούθι της Υεμένης έχουν δημιουργήσει ένα τρομοκρατικό πλέγμα απέναντι στο Ισραήλ και στην Δύση εν γένει. Ιδιαίτερα, η πιθανή εμπλοκή του Λιβάνου στον πόλεμο της Γάζας δημιουργεί συνθήκες ανάφλεξης και στην Ανατολική Μεσόγειο καθώς η Κύπρος έχει ήδη απειληθεί από τον επικεφαλής της Χεζμπολάχ, Χασάν Νασράλα ότι αν παρέχει οποιαδήποτε στρατιωτική αρωγή στο Ισραήλ θα καταστεί εχθρικός στόχος. Επίσης τόνισε ότι σε περίπτωση που οι εχθροπραξίες με τον ισραηλινό στρατό κλιμακωθούν σε ευρύτερο πόλεμο, τότε οι μαχητές του κινήματος θα αγωνίζονταν «χωρίς κανόνες» και «χωρίς περιορισμούς». Αυτή είναι μια ευθεία απειλή και προς την ΕΕ αφού απειλείται ένα κράτος μέλος της. Όπως δηλώνει ο Πρέσβης του Ισραήλ στην Ελλάδα Νόαμ Κατς, «η Κύπρος θα πρέπει να λάβει διασφαλίσεις από την ΕΕ, της οποίας είναι μέλος, ότι η Ευρώπη στέκεται αλληλέγγυα. Αποτελεί ακόμη ένα παράδειγμα από τον άδικο κι επικίνδυνο τρόπο που η Χεζμπολάχ απειλεί τη σταθερότητα της περιοχής»[1].

Η Τουρκία προσπαθεί και αυτή να εκμεταλλευτεί την κατάσταση θεωρώντας ότι σε περίπτωση χρήσης των βρετανικών βάσεων της Κύπρου κατά της Χαμάς, θα έχει επεμβατικά δικαιώματα ως εγγυήτρια δύναμη στην Μεγαλόνησο για να «προστατέψει» και πάλι τους Τουρκοκύπριους όπως έκανε και το 1974 με αφορμή το προδοτικό πραξικόπημα της 15ης Ιουλίου 1974. Μάλιστα, ο Τούρκος ΥΠΕΞ  Χακάν Φιντάν δήλωσε: «Από την αρχή προειδοποιούμε τους Ευρωπαίους δρώντες για την “Ελληνοκυπριακή Διοίκηση” (σ.σ.: όπως ο ίδιος αναφέρεται στην Κυπριακή Δημοκρατία). Ο τόπος αυτός έχει μετατραπεί σε κέντρο επιχειρήσεων. Βλέπουμε συνεχώς στις αναφορές των πληροφοριών ότι η “Ελληνοκυπριακή Διοίκηση της Νοτίου Κύπρου”, χρησιμοποιείται ως βάση από ορισμένες χώρες σε επιχειρήσεις κατά της Γάζας. Όταν το αναφέραμε αυτό, ξαφνικά την ανακοίνωσαν ως βάση διοικητικής μέριμνας. Μία δραστηριότητα που κρύβει το γεγονός ότι είναι στρατιωτική βάση. Το γεγονός ότι χρησιμοποιείται για επιχειρήσεις προς τη Μέση Ανατολή δεν θα ωφελήσει την ελληνοκυπριακή πλευρά και την Ελλάδα. Όταν είσαι συμμέτοχος στους εν εξελίξει πολέμους στη Μέση Ανατολή, αυτή η φωτιά θα έρθει να κάψει και εσάς».

Η Τουρκία υιοθετεί πλήρως τις απειλές της Χεζμπολάχ στοχοποιώντας Ελλάδα και Κύπρο ως συμμάχους του Ισραήλ για να ικανοποιήσει τις δικές της γεωπολιτικές επιδιώξεις στην περιοχή. Η Τουρκία θέλει να έχει ενεργό ρόλο στις εξελίξεις εκφέροντας γνώμη για το ποια εξωτερική πολιτική θα εξακολουθήσει ένα ανεξάρτητο Ευρωπαϊκό κράτος όπως η Κυπριακή Δημοκρατία, την οποία υποβιβάζει σε «Ελληνοκυπριακή διοίκηση». Πενήντα χρόνια μετά την εισβολή στην βόρεια Κύπρο, η Τουρκία προκαλεί και πάλι εμφανιζόμενη ως περιφερειακή δύναμη στην Ανατολική Μεσόγειο. Η ενεργειακή συνεργασία Ισραήλ, Κύπρου και Ελλάδας έχει και αυτή «ερεθίσει» την Τουρκία η οποία δεν θέλει να μείνει έξω από την εκμετάλλευση των φυσικών πόρων της Ανατολικής Μεσογείου. Επίσης, η αναβάθμιση των σχέσεων Κύπρου – ΗΠΑ έχει θορυβήσει την Τουρκία. Είναι γεγονός επίσης ότι η συνεχιζόμενη σύρραξη Χαμάς – Ισραήλ θα απομακρύνει ολοένα και περισσότερο την Τουρκία από τη Δύση με ο,τι αυτό συνεπάγεται. Ωστόσο η Κυπριακή Δημοκρατία ως ένα κυρίαρχο κράτος- μέλος της ΕΕ θα πρέπει να προβληματιστεί από την πιθανή εμπλοκή της σε έναν γενικευμένο πόλεμο στη Μέση Ανατολή και να απαιτήσει την απομάκρυνση των Βρετανικών κυρίαρχων στρατιωτικών βάσεων της Δεκελείας και του Ακρωτηρίου καθώς αποτελούν υπολείμματα της περιόδου της Βρετανικής αποικιοκρατίας στο νησί και το νομικό καθεστώς τους είναι αναχρονιστικό και δεν συνάδει με το Ευρωπαϊκό Δίκαιο.

Η πιθανότητα ευρύτερης ανάφλεξης στην Ανατολική Μεσόγειο είναι μεγάλη και πρέπει να ευχόμαστε την αποκλιμάκωση του πολέμου Ισραήλ – Χαμάς. Δεν είναι δυνατόν να γίνεται μαζική εκκαθάριση αθώων Παλαιστινίων στο όνομα της εξάλειψης της ισλαμιστικής τρομοκρατίας. Η τρομοκρατία δυστυχώς έχει πολλά πλοκάμια και εκμεταλλεύεται τους Παλαιστίνιους, που θέλουν το δικό τους κράτος, προς ίδιον όφελος. Το Ιράν θέλει να επεκτείνει την πυρηνική του δύναμη και μια ανοικτή σύγκρουση με το Ισραήλ θα σήμαινε χρήση πυρηνικών όπλων στην Μέση Ανατολή, με ο,τι αυτό συνεπάγεται. Η ακραία πολιτική του Νετανιάχου οδηγεί στην συσπείρωση ισλαμιστικών ομάδων του Λιβάνου, της Υεμένης και του Ιράν σε μια αδιέξοδη σύγκρουση. Το Ισραήλ θα πρέπει να επιτύχει την απελευθέρωση όλων το ομήρων αλλά και να αποδυναμώσει οριστικά τις επιχειρησιακές ικανότητες της Χαμάς. Από εκεί και πέρα όμως, η κυβέρνηση του Ισραήλ και η Παλαιστινιακή Διοίκηση θα πρέπει να κάτσουν στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων και να βρουν μια αμοιβαία επωφελή συμφωνία αποδεχόμενοι ένα Παλαιστινιακό κράτος στην περιοχή στη βάση της βιωσιμότητας και της λειτουργικότητας.

Πηγή

[1] Συνέντευξη του Ισραηλινού πρέσβη στην Ελλάδα Νόαμ Κατς στον Χρήστο Μαζανίτη, www.enikos.gr, 27.6.2024