Του Δρ. Παναγιώτη Σφαέλου*
Από το 1974 και μετά, κάθε χρόνο στις 20 Ιουλίου, οι πολεμικές σειρήνες ηχούν στην Λευκωσία για να θυμίζουν πάντα τα τραγικά γεγονότα του πραξικοπήματος κατά του Μακαρίου και της επακόλουθης εισβολής και κατοχής του βορείου τμήματος της μαρτυρικής Μεγαλονήσου. Μια μελανή σελίδα της νεότερης ελληνικής ιστορίας όπου ο διχασμός και η μισαλλοδοξία οδήγησαν άλλη μια φορά στην τραγωδία. Η εισβολή οδήγησε στον βίαιο εκτοπισμό και στην προσφυγιά χιλιάδες πολίτες της Κυπριακής Δημοκρατίας. Πράγματι, η βίαιη ανατροπή του Μακαρίου με το πραξικόπημα της 15ης Ιουλίου 1974 από τη δικτατορία Ιωαννίδη ήταν βούτυρο στο ψωμί των Τούρκων που έψαχναν μια αφορμή για να εισβάλουν στην Κύπρο.
Η Κύπρος έγινε ανεξάρτητο κράτος το 1960 με τις Συνθηκές Ζυρίχης-Λονδίνου, οι οποίες φυσικά ήταν αποτέλεσμα συμβιβασμών και γεωπολιτικών ισορροπιών της εποχής ενώ αγνοούσαν πλήρως το αίτημα της πλειοψηφίας των Κυπρίων που ήθελαν ένωση με την Ελλάδα. Η λύση που δόθηκε ήταν θνησιγενής. Το νέο κράτος δεν ήταν βιώσιμο καθώς βρισκόταν υπό την κηδεμονία τριών εγγυητριών δυνάμεων (Ελλάδα, Αγγλία, Τουρκία) και είχε δοτό σύνταγμα μη τροποποιήσιμο στις θεμελιώδεις διατάξεις του. Δυστυχώς υπήρχε μεγάλη δυσλειτουργικότητα στην κρατική μηχανή λόγω της αποθυμίας που επέδειξε η τουρκική κοινότητα να συνεργαστεί με την ελληνική και η έλλειψη στο σύνταγμα μηχανισμού για την επίλυση παρόμοιας κρίσης ανάγκασε το 1963 τον Πρόεδρο Μακάριο να προτείνει στον Αντιπρόεδρο Κιουτσούκ δεκατρία σημεία αναθεώρησης του συντάγματος. Οι τουρκοκύπριοι όμως απέρριψαν τα δεκατρία σημεία και αποχώρησαν απ’ όλες τις κρατικές θέσεις. Από τότε, η Κύπρος διοικείται με βάση το Δίκαιο της Ανάγκης[1] με αμιγώς ελληνοκυπριακή διοίκηση μέχρι σήμερα. Η πράσινη γραμμή μπήκε το 1963 μετά τις διακοινοτικές διαμάχες ενώ μια μεραρχία εστάλη στην Κύπρο το 1964 για να προστατεύει την εδαφική ακεραιότητα της Κύπρου. Η ελληνική μεραρχία δυστυχώς αποσύρθηκε το 1967 μετά τα τραγικά γεγονότα της Κοφίνου και τις πιέσεις των Αμερικανών που φοβόντουσαν για περαιτέρω διακοινοτικές συγκρούσεις. Η Κύπρος ήταν πλέον απροστάτευτη. Έτσι, οι παράφρονες ενέργειες του Ιωαννίδη, υπό την καθοδήγηση των ΗΠΑ, οδήγησαν στην ανατροπή του Μακάριου και στην τούρκικη εισβολή με το πρόσχημα της επέμβασης εγγυήτριας δύναμης για την «αποκατάσταση της τάξης» στην Κύπρο και την προστασία των τουρκοκυπρίων.
47 χρόνια μετά την εισβολή, η κατοχή της Βόρειας Κύπρου συνεχίζεται, τα τουρκικά στρατεύματα κατοχής είναι ακόμα εκεί, οι έποικοι είναι ακόμα εκεί, οι περιούσιες των ανθρώπων συνεχίζουν να είναι κατεχόμενες ενώ συρματοπλέγματα χωρίζουν την Κύπρο στα δύο. Η Λευκωσία παραμένει η τελευταία χωρισμένη πρωτεύουσα στην Ευρώπη. Οι όποιες προσπάθειες δίκαιης και λειτουργικής επίλυσης του κυπριακού ζητήματος έχουν πέσει στο κενό καθώς όλες είναι εις βάρος των ελληνοκυπριακής πλευράς. Από την λύση στη βάση της διζωνικής δικοινοτικής ομοσπονδίας, έχουμε περάσει στη ιδέα των δυο κρατών υπό τη μορφή μιας χαλαρής συνομοσπονδίας. Αυτή η λύση καθιστά τα κατεχόμενα συγκυρίαρχο κράτος και οδηγεί στην διχοτόμηση. Χωρίς την άμεση απόσυρση των τούρκικών στρατευμάτων και την κατάργηση του αναχρονιστικού καθεστώτος των εγγυήσεων, καμία λύση δεν μπορεί να γίνει αποδεκτή. Επίσης, η όποια λύση θα πρέπει να δίνει μια ενιαία νομική προσωπικότητα στο νέο ομόσπονδο κράτος της επανενωμένης Κύπρου.
Φέτος, ο Ερντογάν προκλητικά και απροκάλυπτα «γιορτάζει» στα κατεχόμενα την εισβολή και τα 47 χρόνια κατοχής μαζί με το νέο κατοχικό ηγέτη Εσίν Τατάρ ο όποιος είναι σκληροπυρηνικός ακόλουθος της πολιτικής της «μητέρας πατρίδας» Τουρκιάς. Μάλιστα, σε δηλώσεις του πριν αναχωρήσει από την Κωνσταντινούπολη ο Ερντογάν είπε: «Είμαστε υπέρ της λύσης δύο ίσων, κυρίαρχων κρατών. Γιατί εμείς περάσαμε 40 – 50 χρόνια με τα λόγια τους και δεν μπορέσαμε να έχουν κανένα αποτέλεσμα. Πλέον αυτή η εποχή τέλειωσε, έκλεισε. Από δω και πέρα λύση δύο κυρίαρχων, ίσων κρατών. Το αφήγημα περί μειονότητας δεν το αποδεχόμαστε. Δεν υπάρχει τέτοιο θέμα». Οι προκλήσεις του Ερντογάν δεν έχουν τέλος. Πριν λίγες μέρες μάλιστα, Τουρκική ακταιωρός άνοιξε πυρ κατά ενός σκάφους της Κυπριακής Λιμενικής Αστυνομίας στα ανοικτά του Κάτω Πύργου Τηλλυρίας στη Βόρεια Κύπρο. Η Τουρκία διάψευσε το γεγονός ως ψευδή είδηση σε μια προσπάθεια υποβάθμισης του γεγονότος. Άλλωστε το καθεστώς Ερντογάν χρησιμοποιεί ψευδείς ειδήσεις στον υβριδικό πόλεμο που έχει εξαπολύσει κατά Ελλάδας και Κύπρου.
Οι προκλητικές ενέργειες της Τουρκιάς στο Αιγαίο και στην Κύπρο είναι καθημερινό φαινόμενο. Οι παραβιάσεις του εναέριου και θαλασσίου χώρου της χώρας μας είναι συνεχείς. Παρολαυτά, η Τουρκία κατηγορεί την Ελλάδα για προκλήσεις!!!!! Μάλιστα, η Τουρκία κοινοποίησε επιστολή στον Γενικό Γραμματέα του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουντέρες, μέσω του Μόνιμου Αντιπροσώπου της στον ΟΗΕ, Πρέσβη Φεριντούν Σινιρλίογλου, στην οποία κατηγορεί την Ελλάδα για «συνεχείς και σκανδαλώδεις» παραβιάσεις στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο. Η επιστολή αναφέρει ότι η χώρα μας έχει ξεφύγει από τις «επίσημες υποχρεώσεις της» στα νερά αυτά, παραβιάζοντας βασικά άρθρα των συνθηκών της Λωζάννης και του Παρισιού όσον αφορά στη στρατιωτικοποίηση των νησιών σε Αιγαίο και Ανατολική Μεσόγειο. Στην επιστολή δίνεται έμφαση στην εγγύτητα των ελληνικών νησιών με την Τουρκία τονίζοντας ότι: «Η Ελλάδα απειλεί την ασφάλεια της Τουρκίας με αυτή τη συμπεριφορά. Οι παραβιάσεις αυτές μπορεί να φέρουν κλιμάκωση της έντασης, η οποία θα έχει συνέπειες στην ειρήνη και την ασφάλεια στην ευρύτερη περιοχή». Η Άγκυρα όμως αγνοεί ή σκοπίμως παραβλέπει το γεγονός ότι τα νησιά του Αιγαίου είναι στρατιωτικοποιημένα ακριβώς εξαιτίας της απειλής που δέχονται από την Τουρκία σε καθημερινή βάση.
Η Τουρκία δεν αναγνωρίζει την Κυπριακή Δημοκρατια, κατέχει έδαφος ενός κράτους μέλους της ΕΕ (Κύπρος) ενώ απειλεί ένα άλλο κράτος μέλος της ΕΕ (Ελλάδα) και συνεχίζει τις προκλήσεις αμφισβητώντας το διεθνές δίκαιο στην Ανατολική Μεσόγειο. Η Τουρκια δεν έχει υποστεί τις αναμενόμενες κυρώσεις από τη Δύση. Η ΕΕ πρέπει να μπλοκάρει την διαδικασία ένταξης της Τουρκίας στην ΕΕ αν δεν συμμορφωθεί πλήρως με το διεθνές δίκαιο και δεν εκδημοκρατιστεί. Στο Κυπριακό, η Τουρκία δεν έχει καμία διάθεση να βρεθεί μια λύση καθώς θεώρει τα ψευδό-κυβέρνηση του Εσίν Τατάρ ως το μακρύ χέρι της Άγκυρας. Επιδιώκει την διχοτόμηση με δύο κράτη στην Κύπρο και αδιαφορεί για τα ψηφίσματα του ΟΗΕ που επιτάσσουν μια δίκαιη και βιώσιμη λύση στη βάση του σεβασμού του διεθνούς και ευρωπαϊκού δικαίου. Οι «φιέστες» στα κατεχόμενα είναι άλλη μια απόδειξη της αδιαλλαξίας της Τουρκιάς και της αδιαφορίας της για το διεθνές δίκαιο. Η Κύπρος δεν θα πρέπει να συνεχίσει να διαπραγματεύεται την όποια λύση του Κυπριακού αν δεν φύγουν πρώτα όλα τα τουρκικά κατοχικά στρατεύματα από την Κύπρο και αν δεν σταματήσουν οι προκλητικές ενέργειες εκ μέρους της Τουρκίας.
Υποσημειώσεις
[1] Το Δίκαιο της Ανάγκης συνοψίζεται στο δόγμα του Κικέρωνα: «Salus populi suprema lex esto» (η σωτηρία του λαού είναι ο υπέρτατος νόμος). Υπό το βάρος μιας κρίσης, μιας ανατροπής του ισχύοντος καθεστώτος, ανατροπής του ίδιου του κράτους, οι κανονικότητες της κοινωνικής οργάνωσης υποχωρούν και εξαναγκάζουν το κράτος να αποκαταστήσει με κάθε κόστος την διαταραγμένη σταθερότητα. Στην Κύπρο το δόγμα αυτό εφαρμόστηκε ώστε να καλυφθούν οι κυβερνητικές θέσεις των Τουρκοκυπρίων από Ελληνοκυπρίους και να κυβερνηθεί η χώρα (Απόφαση Attorney General v Ibrahim).
∗ Ο Παναγιώτης Σφαέλος είναι Δημοσιογράφος, Νομικός και Διεθνολόγος, Υπεύθυνος Διεθνών Σχέσεων της Ένωσης Ευρωπαίων Δημοσιογράφων και Αντιπρόεδρος του Κέντρου Διεθνών Στρατηγικών Αναλύσεων – ΚΕΔΙΣΑ
(Το άρθρο εκφράζει προσωπικές απόψεις και εκτιμήσεις του συντάκτη)
