«Ο μυστικός πράκτορας»: Το θρυλικό κατασκοπικό μυθιστόρημα του Τζόζεφ Κόνραντ

Γράφει ο Γιώργος Δήμος

Γεννημένος κοντά στο Κίεβο, το 1857, από Πολωνούς γονείς, ο Τζόζεφ Κόνραντ έμαθε Αγγλικά στα είκοσι ένα του χρόνια. Ξεκινώντας την καριέρα του ως ναυτικός στα 16, με τον καιρό έγινε καπετάνιος του βρετανικού εμπορικού ναυτικού και το 1894 μετακόμισε μόνιμα στην Αγγλία, έχοντας κερδίσει τη βρετανική υπηκοότητα. Ο Κόνραντ ξεκίνησε τη δεύτερη, συγγραφική του καριέρα, μόλις το 1889, και τα πρώτα διάσημα έργα του πραγματεύονται τις περιπέτειες διαφόρων φανταστικών χαρακτήρων του στη θάλασσα. Χαρακτηριστικά έργα εκείνης της περιόδου του είναι τα: «Λόρδος Τζιμ» (1900), «Νοστρόμο» (1904), και φυσικά η νουβέλλα του, «Η καρδιά του σκότους» (1899). Έχοντας κερδίσει δικαιωματικά τη θέση του ανάμεσα στους πιο αξιοσέβαστους συγγραφείς της εποχής στην αγγλική γλώσσα, ο Κόνραντ, στη δεύτερη και τελευταία φάση της λογοτεχνικής του σταδιοδρομίας στράφηκε προς την πολιτική.

Είναι κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου που γράφτηκε το διάσημο σήμερα και «σπερματικό» μυθιστόρημά του, «Ο μυστικός πράκτορας» (1907), το οποίο βασίστηκε στην πραγματική απόπειρα μιας τρομοκρατικής ομάδας να ανατινάξει το Αστεροσκοπείο του Γκρίνουιτς Παρκ στο Λονδίνο, το 1894. Το μυθιστόρημα αυτό έχει αποτελέσει πηγή έμπνευσης για δεκάδες μεταγενέστερα έργα του 20^ου αιώνα, μεταξύ των οποίων συγκαταλέγεται και μία «χαλαρή» μεταφορά του Άλφρεντ Χίτσκοκ για τη μεγάλη οθόνη («Σαμποτάζ», 1936) και φυσικά η επιτυχημένη σειρά βιβλίων του Ίαν Φλέμινγκ και τελικά κινηματογραφικών μεταφορών που συνεχίζονται μέχρι σήμερα, με κεντρικό χαρακτήρα τον Τζέιμς Μποντ.

Συνοπτικά, η πλοκή του «Μυστικού πράκτορα» του Κόνραντ αφορά την περιπέτεια ενός μεσοαστού, ονόματι Άντολφ Βέρλοκ, που ζει στο Λονδίνο με τη γυναίκα του, Γουίνι, τη μητέρα της και τον αυτιστικό αδερφό της, Στίβι, στο διαμέρισμα πάνω από το βιβλιοπωλείο, που αποτελεί την οικογενειακή τους επιχείρηση. Ο κύριος Βέρλοκ είναι φαινομενικά ένας τεμπέλης, που δεν σηκώνεται από το κρεβάτι πριν από το μεσημέρι και διατηρεί σχέσεις με μια αναρχική ομάδα, η οποία διανέμει μέσω του βιβλιοπωλείου του τη φυλλάδα της, που συχνά έχει ακατάλληλο περιεχόμενο. Όλο αυτό αποτελεί ένα καμουφλάζ, καθώς ο κύριος Βέρλοκ δουλεύει, στην πραγματικότητα, για την Πρεσβεία μιας ανώνυμης χώρας (που μάλλον πρόκειται για τη Σοβιετική Ένωση), η οποία μια μέρα του δίνει οδηγίες να ανατινάξει το Αστεροσκοπείο του Γκρίνουιτς Παρκ.

Ο κύριος Βέρλοκ είναι ένας μέτριος προς κακός μυστικός πράκτορας και έτσι ο διπλωμάτης της ανώνυμης χώρας, κύριος Βλαντίμιρ, του αναθέτει μία αποστολή που θα θέσει σε κίνδυνο τη ζωή του, για να αποδείξει την πίστη του στην πατρίδα. Δειλός και φοβητσιάρης καθώς είναι, ο Βέρλοκ αποφασίζει να αφήσει αυτή τη δύσκολη δουλειά στα χέρια του Στίβι, με μοιραία για όλους τους χαρακτήρες αποτελέσματα.