Παράλληλα με το κίνημα του Στρουκτουραλισμού, το οποίο είχε ως κύριους εκφραστές τον Ρολάν Μπαρτ, τον Μισέλ Φουκώ και αργότερα τον Λουί Αλτουσέρ και τον Νόαμ Τσόμσκι, στη Γαλλία της δεκαετίας του 1950 εξελίχθηκε και το κίνημα του Λετρισμού, με κύριους εκφραστές τον Ισίδωρο Ισού και τον Γκυ Ντεμπόρ. Όπως και ο Στρουκτουραλισμός, ο Λετρισμός ήταν ένα ριζοσπαστικό, avant-garde κίνημα, που είχε τις ρίζες του στο Μαρξισμό και το Νταντά και αποσκοπούσε στην αναθεώρηση όλων των αξιών στον καλλιτεχνικό χώρο, που αποτελούσαν το status quo της εποχής. Ο Ισίδωρος Ισού, ένας Ρουμάνος μετανάστης στο μεταπολεμικό Παρίσι, ίδρυσε τον Λετρισμό κατά τα τέλη της δεκαετίας του 1940, βασιζόμενος στην αγάπη που έτρεφε για το Νταντά (το οποίο είχε γνωρίσει μέσα από το έργο του Τριστάν Τζαρά) και τον Υπερρεαλισμό του Αντρέ Μπρετόν.
Αν και ο Λετρισμός δεν είχε ένα συγκεκριμένο μέσο, από το οποίο συνήθιζε να διαδίδει τις αρχές του, η avant-garde ταινία του Ισού, με τίτλο, «Traité de bave et d’éternité» (Θεραπεία για το δηλητήριο και την αιωνιότητα) (1951) και διάρκεια 120 λεπτά, αποτελεί το έργο ορόσημο του κινήματος. Το φιλμ, που έκανε την πρεμιέρα του στο Φεστιβάλ Καννών 1951 και δημιούργησε σάλο, είναι χωρισμένο σε τρία μέρη, και με ύφος μανιφέστου και πρωταγωνιστή τον ίδιο τον Ισού, ανακοινώνει το τέλος του σινεμά, αλλά και την ανάγκη για την πλήρη αποικοδόμησή του. Προκλητικός και αδιάλλακτος, ο Ισού μοιάζει με τους προκατόχους του, μόνο από πλευράς αισθητικής καλλιέργειας, αλλά η συμπεριφορά και το στυλ του, θυμίζουν περισσότερο τους νέους της ηλικίας του, όπως ήταν ο Μάρλον Μπράντο και ο Τζίμι Ντην.
Γράφει ο Γιώργος Δήμος
Με τον ίδιο τρόπο που το «Μανιφέστο του Φουτουρισμού» (1909), του Φίλιπο Τομάσο Μαρινέτι και τα «Μανιφέστα του Σουρεαλισμού» (1924-29), συντονισμένα από τον Μπρετόν, είναι σύντομα, αλλά γεμάτα πομπώδεις δηλώσεις και αφορισμούς, έτσι και το φιλμ του Ισού χρησιμοποιεί τακτικές σοκ, που έχουν αφυπνιστικό χαρακτήρα. Ο Ισού μας ανακοινώνει πως το σινεμά είναι «υπερβολικά πλούσιο», σε σημείο που έχει γίνει πια «παχύσαρκο». Το μέσο, κατά τη γνώμη του, έχει φτάσει στα όριά του και σύντομα «θα σκάσει»! Η έκρηξη αυτή, μας λέει, θα μοιάζει με «γουρούνι που σκάει» και θα σημάνει την πανωλεθρία του «παραφουσκωμένου αυτού οργανισμού, που αυτοαποκαλείται σινεμά».
Τα προφητικά λόγια του καλλιτέχνη μπορεί, βέβαια, να μην βγήκαν ακριβώς αληθινά, τουλάχιστον όχι σε τόσο σύντομο χρονικό διάστημα όσο εκείνος περίμενε. Το κήρυγμά του, όμως, βρήκε οπαδούς, και κυρίως τον μαρξιστή θεωρητικό, Γκυ Ντεμπόρ, ο οποίος δεν θα έγραφε ποτέ το «Société du spectacle» (Η κοινωνία του Θεάματος) (1967), και ίσως να μην γύριζε ποτέ τις αιρετικές ταινίες του, κατά τις δεκαετίες του 1950 και 1960, αν δεν είχε προηγηθεί η ταινία του Ισού.
Διαβάστε τη συνέχεια στο ArtViews.gr
